eikelcatarrh of eikeldruiper (niet te verwarren met gonorrhoe*), is een ontsteking van de eikel {glans penis), waarbij in den regel ook het binnenblad van de voorhuid {praeputium) is aangetast, zodat het beter is van balanoposthitis te spreken. Zij kan door verschillende oorzaken ontstaan.
Meestal betreft het een oppervlakkige ontsteking, die met ettervorming gepaard kan gaan (balanitis simplex of balanitis vulgaris). Reeds bij zuigelingen en kleine kinderen komt balanitis voor ten gevolge van het onvolkomen loslaten van de fysiologische epitheliale verbinding tussen eikel en voorhuid. Een van de belangrijkste oorzaken van balanitis op elke leeftijd is de phimosis*, die reiniging van de voorhuidruimte bemoeilijkt en de kans op infectie vergroot (door urine- en zaadresten e.a.). Bacteriologisch vindt men bij balanitis simplex gewoonlijk dezelfde bacteriën, die normaal op de glans penis voorkomen, alleen in andere verhoudingen. Het is geen eigenlijke (besmettelijke) geslachtsziekte, doch als complicatie kan zij bij syphilis*, ulcus molle* en gonorrhoe ontstaan. De verschijnselen zijn jeuk, roodheid, zwelling en afscheiding van etter of slijm.
Balanitis komt nogal eens voor bij suikerzieken. Ook chemische stoffen, in- of uitwendig toegediend, kunnen een oorzaak voor balanitis zijn. Een bijzondere vorm is de balanitis erosiva circinata. Dit is wel een besmettelijke aandoening; zij wordt ook de vierde geslachtsziekte* genoemd. De verwekkers zijn door Berdal en Bataille in 1889 het eerst aangetoond. Het zijn spirochaeten (andere spirochaeten dan de spirochaeta pallida, welke de syphilis veroorzaakt), fusiforme bacillen en andere micro-organismen.
De ziekte begint enkele dagen na de besmetting met ronde, scherp begrensde, rode vlekken op de glans penis. In den regel blijft de aandoening tot de oppervlakkige lagen beperkt en geneest zij gemakkelijk binnen enkele weken door reinigen met antiseptische oplossingen, evenals de balanitis simplex. Soms echter worden diepere lagen van het weefsel aangetast en kan er gangraen* ontstaan. Dit is een ernstige complicatie, waarbij een enkele maal operatief moet worden ingegrepen. DR R. KOOY
