zelfvergiftiging, noemt men ziektetoestanden, die het gevolg zijn van giftige stoffen, die in de eigen stofwisseling van het organisme ontstaan zijn en dus niet van buiten af zijn ingebracht. Reeds onder normale omstandigheden ontstaan bij de stofwisseling producten, die het organisme te gronde zouden richten, wanneer zij in grote hoeveelheden in het lichaam bleven.
Evenwel worden deze zgn. intermediaire stofwisselingsproducten verder afgebroken of omgezet en uit het lichaam afgescheiden. Wanneer er zich nu stoornissen in de verdere afbraak of wel in de uitscheiding voordoen, wordt de concentratie van deze stoffen in het organisme te hoog. De toestand van acidosis bij suikerziekte bijv. is het gevolg van het niet verder afbreken van intermediaire stofwisselingsproducten van zuur karakter. De oorzaak is hier een te geringe afscheiding van het inwendig secreet van de buikspeekselklier. Ook kunnen stoornissen in de functie van andere klieren met interne secretie tot autointoxicatie voeren, hetzij doordat haar verrichtingen te kort schieten, zodat het normale verloop der stofwisselingsprocessen verstoord wordt, hetzij doordat haar afscheidingsproduct in verhoogde mate wordt gevormd (bijv. de hyperfunctie van de schildklier bij de ziekte van Basedow). Aan een autointoxicatie door gebrekkige uitscheiding van in het lichaam gevormd urinezuur schrijft men de jicht toe.
Veel — vermoedelijk te veel — is er sprake van autointoxicatie door stoffen, welke uit de darm in het lichaam worden opgenomen. Afsluiting van de dunne darm (ileus) leidt tot zeer ernstige vergiftigingsverschijnselen door stoffen, die daarbij in het darmkanaal ontstaan. De lever heeft de belangrijke taak het lichaam te beschermen tegen giftige stoffen, welke door het bloed uit de darmen worden opgenomen. Voert men nl. het bloed, dat uit de darm komt, buiten de lever om, onmiddellijk in de onderste holle ader (fistel van Eek bij dieren) dan vertonen de proefdieren bijv. na een vleesmaaltijd zware vergiftigingsverschijnselen. Bij ernstige leverziekten ontstaat soms een toestand van autointoxicatie, die met bewustzijnsverlies en motorische onrust gepaard gaat: coma hepaticum. Indien de uitscheidingsfunctie der nieren te kort schiet, hopen de afbraakproducten der stofwisseling zich op in het bloed; de hierdoor veroorzaakte vergiftiging heet uraemie.
