(Frans: vergadering) is een vertegenwoordigende vergadering.
Assemblée du clergé
heette in de 16de, 17de en 18de eeuw de vergadering van telkens twee bisschoppen en twee lagere geestelijken uit elk van de 17 kerkelijke provinciën, waarin het oude Frankrijk sinds 1561 verdeeld was. De eerste was die van Poissy (1561). De vergadering nam besluiten over de wereldlijke belangen der kerk en vormde de enige algemene vertegenwoordigende vergadering tijdens het „ancien régime”. Geregeld nam zij besluiten over de bijdrage — de zgn. „don gratuit” —, die de kerk in plaats van belasting aan het rijk betaalde. Het bekendst is de Assemblée du clergé van 1682, die de Verklaring der Vier Gallicaanse Vrijheden uitvaardigde (z Gallicanisme).
Assemblée Nationale Constituante
(= Constituerende - d.i. grondwetgevende - Nationale Vergadering) heetten de Staten-Generaal van Frankrijk uit 1789 sedert 17 en 20 Juni, toen zij zich de bevoegdheid toegekend hadden, het Franse volk een grondwet te geven (z Franse revolutie). De Assemblée vergaderde tot 30 Sept. 1791, toen de grondwet gereed was en door Lodewijk XVI ondertekend. Behalve deze eerste Constituerende Nationale Vergadering komen in de Franse geschiedenis nog de volgende voor:
a. die van 1848, die de grondwet voor de Tweede en
b. die van 1871-’75, die de grondwet voor de Derde Republiek samenstelde. De laatste zetelde eerst te Bordeaux en daarna te Versailles; c. de Nationale Vergaderingen van 1946, waarvan de eerste wel een constitutie voor de Vierde Republiek samenstelde, maar vervangen moest worden door een tweede, omdat de betreffende grondwet door het volksreferendum werd afgestemd.
De constituerende vergadering voor de samenstelling van de grondwet voor de Eerste Republiek, die de constituties van 1793 en 1795 construeerde, heet — naar Amerikaans voorbeeld —: Conventie. De vergadering, die bijeen was tussen de „Constituante” en de „Convention”, van 1 Oct. 1791 -27 Sept. 1792, draagt de naam: Assemblée nationale législative.
Vermeldenswaard is o.a. nog de Assemblée des notables van 29/30 Dec. 1786 - 25 Mei 1787, waarin van adel en geestelijkheid concessies ten opzichte van hun belastingvoorrechten werden gevraagd. De mislukking van deze vergadering maakte de bijeenroeping der Staten-Generaal onafwendbaar.
In verschillende landen van Europa hebben naar Frans voorbeeld Nationale Vergaderingen gewerkt, bijv.:
a. die van 1796-1797 en van 1797-1798 in de Bataafse republiek, die de eerste Nederlandse grondwet samenstelden. Het werk van de eerste Nationale Vergadering was ongedaan gemaakt, doordat het volk het ontwerp afstemde;
b. de Nationale Vergaderingen te Wenen en Berlijn in 1848, die, zonder resultaat bereikt te hebben, eerst verplaatst — die van Wenen naar Kremsier en die van Berlijn naar Brandenburg — en daarna ontbonden werden (Maart-revoluties); c. die van Weimar in 1919, die een democratische grondwet voor het Duitse rijk samenstelde.
DR J. S. BARTSTRA
Lit.: L. Serbat, Les A. du clergé de France. Origines, organisation, développement, 1561-1615 (Paris 1915).
