is een gemeente in en hoofdplaats van de provincie Drente, omgeven door de gemeenten Norg en Vries, Rolde, Beilen en Smilde. De oppervlakte is 5517 ha.
De bodem is bijna geheel zandgrond; alleen langs een drietal beekjes ligt enig veenachtig groenland en aan de westzijde afgegraven hoogveen.In de 18de eeuw behoorde zij tot het kerspel Rolde, doch werd daarvan afgescheiden, toen koning Lodewijk Napoleon Assen op 13 Mrt 1809 tot een stad verhief.
De hoofdplaats van Drente is, sedert 1861, door de Noord-Willemsvaart met Groningen verbonden en door de Drentsche Hoofdvaart met Meppel; zij ligt aan de spoorweg Zwolle-Groningen, is door de Noordooster-Lokaalspoorweg met Stadskanaal verbonden en is verder knooppunt voor verschillende autobusdiensten. Het middelpunt van de stad is de schaduwrijke Brink, waaraan het gouvernementsgebouw en het stadhuis zijn gelegen. Tot de voornaamste gebouwen behoren verder het paleis van Justitie (1838), de Hervormde kerk (1848), het gymnasium en een hogere burgerschool; de eerste R.K. kerk is in 1837, de Gereformeerde in 1840 en de Synagoge in 1832 gebouwd. Achter het gouvernementsgebouw (dat staat op de plaats van het in 1884 gesloopte oude klooster uit de 13de eeuw, en waarin eertijds de Staten van Drente vergaderden en de Etstoel gehouden werd), bevindt zich het museum van Drentse oudheden. Jaarlijks worden te Assen internationale motorrennen gehouden.
Om Assen liggen mooie wandelwegen; in dit opzicht munt vooral uit het 100 ha grote Sterrebos (sedert 1735). Daar ligt ook het mooie sportpark, dat bij tal van gelegenheden veel bezoekers naar Assen trekt. Het is een stadje met veel ambtenaren en met een groot garnizoen, een arrondissementsrechtbank en een kantongerecht. Voor het overige zijn kleinhandel, industrie (conserven, exportslachterij, zuivel), landbouw en scheepvaart de hoofdmiddelen van bestaan.
De stad Assen is haar ontstaan verschuldigd aan het Cisterciënser nonnenklooster Maria Camp, dat in het midden der 13de eeuw daarheen verplaatst werd en na zijn opheffing in 1602 de zetel werd van het lan 1809 telde de plaats nog slechts 730 inw.; doch de bevolking is sedert snel toegenomen, zodat het zielental in 1890 reeds 9130, in 1912 13 736, in 1930 reeds 17 656 en in 1946 21 810 bedroeg.
