(Apulia, in het Italiaans le Puglie), is een gewest van het voormalig koninkrijk Napels en strekt zich van de rivier Fortore tot aan kaap Santa Maria di Leuca. Voorheen was het een van de vier grote provinciën van het rijk; thans echter is het gesplitst in drie kleinere, nl. Bari, Foggia en. Lecce, die te zamen een oppervlakte van 19 109 km2 beslaan en een bevolking van ongeveer 2 millioen zielen tellen.
Van deze provinciën is Foggia het eigenlijke Apulië en vooral merkwaardig door zijn aloude weiden, Tavoliere (schaakbord) di Puglia geheten, en door de overblijfselen, van de kastelen der Hohenstaufen. Apulië werd voor het verkeer geopend door de aanleg van de spoorweg van Ancona naar Brindisi en Otranto, met een zijlijn over Tarente naar Reggio.De oudste inwoners van Apulië worden wel eens Ausoniërs genoemd. Hun plaats werd weldra ingenomen door Illyrische volksplanters, die er onder aanvoering van Japyx, Daunus en Peucetius op verschillende tijden zouden zijn heengetrokken. Naar hen werd het land Japygia genoemd en verdeeld in Daunia, van de Frento (Fortore) tot aan de Aufidus (Ofanto), Paucetia, van de Aufidus tot aan Tarente en Brundisium, en het schiereiland Messapia. De laatste twee gedeelten vormden het eigenlijke Japygia. Bij die Illyriërs voegden zich later kolonisten uit Kreta en Griekenland; onder deze laatsten bevond zich Diomedes van Argos, die er volgens de sage een belangrijke rol heeft vervuld. Eerst in het jaar 326 v.
Chr., gedurende de oorlog tegen de Samnieten, leerden de Romeinen de volkeren van Apulië kennen en sloten aanvankelijk een verbond van vrede en vriendschap met hen. Maar toen de Apuliërs, op aansporing van Tarente, zich bij de Samnieten voegden, werden zij tegelijk met deze door de Romeinen aangevallen en omstreeks 317 v. Chr. onderworpen. Toen, doch nog meer tijdens de Tweede Punische oorlog, waarin Apulië de zijde koos van Hannibal, alsmede tijdens de Marsische oorlog (90-88) werd deze bloeiende landstreek verwoest. Slechts enkele steden, bijv. Brundisium, schitterden later met haar voormalige grootheid.
De Romeinen gaven nu de naam Apulië aan het land, dat zich tot aan Tarente en Brundisium, of wellicht niet verder dan tot aan de Aufidus. uïtstrekte. Het oostelijke gewest (Terra d’Otranto) noemden zij Calabrië. Ten tijde van de Romeinse keizers bevatte Apulië enkel het oude Daunia en Peucetia. Bij de ondergang van het Westromeinse Rijk (5de eeuw), raakte Apulië in handen van verschillende Germanenvorsten, doch in de 6de eeuw werd het door de oost-Romeinse keizers veroverd. Een deel hoorde tot het Langobardisch hertogdom Beneventum (568), terwijl het zuidelijk gedeelte pas in de 7de eeuw door de Langobarden werd vermeesterd en de naam Bruttium kreeg. In de tijd van Karel den Grote beheersten de oost-Romeinen het weer grotendeels, evenals Calabrië.
Een nieuw tijdperk in de geschiedenis van Apulië neemt een aanvang met de inval der Noormannen in Beneden-Italië. Het werd voor het grootste deel door Willem met de ijzeren arm, die zich graaf van Apulië noemde, begin 11de eeuw veroverd; in 1059 werd het met Calabrië tot een hertogdom onder Robert Guiscard samengevoegd. In 1128 had het zijn zelfstandigheid voorgoed verloren, doordat het aan het Noormannen-koninkrijk Sicilië ondergeschikt werd, hoewel het een afzonderlijke naam en bestuursregeling behield. Het deelde verder in het lot van dit rijk.
Lit.: Preisz, Apulien (1922).
