vorst van Bulgarije (1879-1886) (Verona 5 Apr. 1857 - Graz 17 Nov. 1893), was de tweede zoon van prins Alexander van Hessen en van prinses Julie van Battenberg en een neef van tsaar Alexander II. Hij trad in militaire dienst en nam aan Russische zijde deel aan de Turkse oorlog van 1877-’78.
Toen Bulgarije in 1878 bij het verdrag van Berlijn (z Berlijns congres) een zelfstandig vorstendom onder Turkse suzereiniteit geworden was, koos de Sobranje op instigatie van Rusland op 29 Apr. 1879 Alexander van Battenberg tot constitutioneel vorst. Aanvankelijk regeerde hij onder Russische voogdij. Hij hief zelfs tegen de liberale oppositie de grondwet op (13 Juli 1881), terwijl de feitelijke macht in handen van twee Russische generaals, Sobelew en Kaulbars, kwam, maar op 18 Sept. 1883 onttrok hij zich aan de Russische invloed en herstelde de constitutie. De verwijdering van Rusland, die hiervan het gevolg was, werd groter toen hij op 18 Sept. 1885 Oost-Roemelië met Bulgarije verenigde. De oorlog met Servië van I885-’86, die hiervan het gevolg was, won hij, terwijl de sultan hem op 5 Apr. 1886 voor 5 jaar tot gouverneur-generaal van Oost-Roemelië benoemde. Door een samenzwering van russofiele zijde werd hij op 21 Aug. 1886 tot afstand gedwongen en naar Rusland ontvoerd, doch weldra weer losgelaten. Tengevolge der tegenrevolutie, geleid door Stamboelof, op 29 Aug. 1886 in Bulgarije teruggekeerd, vroeg hij nederig aan Alexander III van Rusland diens goedkeuring op de wederaanvaarding van de regering over Bulgarije; hij ontving echter een weigerend antwoord, waarop hij aftrad en 8 Sept. 1886 Bulgarije verliet. Een voorgenomen huwelijk van hem met prinses Viktoria van Hohenzollern, dochter van den Duitsen keizer Frederik III, werd door Bismarck in 1888 verhinderd, om de goede verstandhouding tussen Duitsland en Rusland niet te verstoren. Alexander huwde op 2 Febr. 1889 de opera-zangeres Johanna Loisinger en leefde verder tot zijn dood onder de titel van Graaf van Hartenau te Graz, met de rang van generaal in het Oostenrijkse leger.Lit.: E. G. Gorti, Alexander von Battenberg (1920); H Klaeber, Fürst Alex. I von Bulgarien (1904); A. F. Golowine, Fürst Alex. I von Bulgarien (1896).
