I. Als vz.
In versch. toep. waar in de standaardt. van gebruikt wordt: uit staaldraad, uit hout (gemaakt) enz., van staaldraad enz.; kalfsvlees uit de schouder e.d., van de schouder; goed uit de tongriem gesneden, van de tongriem; uit ganser harte, van ganser harte; terug zijn, komen uit vakantie e.d., van vakantie terug zijn enz.
P. L. die bijzonder goed uit de tongriem gesneden was en fris naar haar tweede moederschap op weg is, Vrouw en Wereld sept. 1974, p. 13.
(Dat is) uit staaldraad gemaakt, Nu nog 1977, 117.
Gesmoord kalfsvlees met tomaten en champignons. Ingrediënten: 600 g. kalfsvlees uit de schouder, 3 tomaten enz., Kookkunst 4, 34 (c. 1977).
De h. D.C. wordt pas na 1 augustus uit vakantie thuis verwacht, Gentenaar 20/7/1977.
- Uit de natuur, uit der nature, ook: van nature uit, van nature.
Geen mensenaangezicht ter wereld is zo van nature uit bestemd om geschoren te worden als het door ritueel gezalfd aangezicht van Toontje Rozier, TEIRLINCK 1952, 1, 40.
Altijd een sterke coureur geweest, goed ras, geen klimmer uit de natuur, maar sterk, THEYS 1962, 100.
II. Als bijw.
't Is amen en uit, en daarmee uit, definitief afgelopen, basta; ook: 't is (amen en) uit met -, het (in de bep. genoemde) is op, verbruikt enz.; - uit zijn (op -), er op uit zijn (om -, dat -), lust, trek hebben (in -); ook pregn. in de verb. er (hard) op uit zijn, geldzuchtig zijn; - er uit zijn, in de bet.: uit de moeilijkheden zijn, er boven op zijn; - een pint (glas) (te veel) uit hebben, wat te veel op hebben, dronken zijn; - er (niet) aan uit kunnen, er (niet) wijs uit raken, ook: er (n)iets aan verdienen, er (niet) op toegeven, het (met of) zonder verlies verkopen.
Op den langen duur kregen ze F. en den smid dan toch zoo ver - op een Zaterdag dat ze ergens naar een koopdag geweest waren en een paar pinten uithadden - dat ze naar den pastoor gingen om raad te vragen, CLAES, Fanfare 19 (1924).
Opm.: Ter wille van de overzichtelijkheid zijn alle sam. met uit- op hun alfabetische plaats behandeld. Zie echter ook bij de grondwoorden, m.n. voor de minder frequente uit-woorden.
