Spreekwoorden zoeken

Spreekwoorden 'uit'

Op niets uitdraaien (uitlopen)

Zonder resultaat blijven. Hetzelfde als: uitgaan als een nachtkaars

Iets haarfijn uitleggen (vertellen, uitpluizen)

Tot in de kleinste bijzonderheden. De haren worden soms als voorbeeld voor nietigheid gebezigd (vgl.: een haarbreed e.d.). Vgl. Petronius (76) : ‘Ab acia et acu’, d.i. : van draad en naald af aan, dus haarfijn, tot in de kleinste bij zonderheden

Iemand de mantel uitvegen (uitborstelen)

Iemand een uitbrander geven

Zijn anker ergens uitwerpen (uitgooien, laten vallen)

Hiermee bedoelt men: voornemens zijn ergens korte of langere tijd te vertoeven, ergens zijn intrek nemen, zijn verblijfplaats hebben gekozen

Iemand uitbenen

Zoveel mogelijk financieel voordeel van iemand proberen te halen

Iemand uitkotsen

Niets meer met iemand te maken willen hebben

Uitvluchten zoeken

Letterlijk: een plek zoeken, vanwaar (uit) men vluchten kan. Overdrachtelijk voor: argumenten aanhalen om zich schoon te praten, om aan een bepaalde opdracht, plicht te ontkomen

Iemand uitpersen

Overdrachtelijk voor: hem beroven van hetgeen hij bezit, eruit halen wat er te halen valt

Iemand uitdagen

‘Dagen’ komt in betekenis overeen met het oude ‘dagdingen’ (waaruit: verdadigen, verdedigen), d.i.: de dag vaststellen waarop de aangeklaagde voor het gerecht moet verschijnen, om zijn 'ding’ (rechtszaak) te bepleiten, of de dag, het uur bepalen, waarop een strijd tussen twee personen beslecht moet worden. ‘Uitdagen' betekent derhalve: iemand uitnodigen uit te komen ten strijde

Uitgestorven zijn

Gezegd van een plaats of buurt, waar weinig verkeer, vertier meer is, waar men weinig teken van leven ziet. Soms ook gezegd van een huis, waaruit alle bewoners vertrokken zijn. Het lijkt of alles dood, gestorven is

Iemand uitjouwen

‘Jou' en ‘jij' zijn de gemeenzame vormen voor: u. Men laat dus de beleefde aanspraakvorm vallen en uit zich in minder wellevende vormen. Vandaar heeft het woord de betekenis gekregen van: uitschelden

Uitvaart, zuipvaart

Na een begrafenis wordt er soms mateloos veel alcohol genuttigd
Bij begrafenissen wordt dikwijls veel gedronken, vooral in sommige gedeelten van ons land

Iets uitbroeden

Letterlijk slaat dit uiteraard op het uitbroeden van eieren. Overdrachtelijk voor: iets uitdenken, bedenken. Veelal in ongunstige zin gebezigd. ‘Een plan uitbroeden’

Iets uitvorsen

'Vorsen' is ontstaan uit een oud woord voor: vragen, verlangen, verzoeken. Derhalve: zolang navragen, tot de zaak duidelijk, opgehelderd is. De studentenuitdrukking 'vossen' voor: studeren, houdt er vermoedelijk ook verband mee

Moeten uitzieken

Letterlijk: een ziekte goed laten uitvieren, geduldig wachten op algeheel herstel, en de zaak niet trachten te forceren. Overdrachtelijk gezegd van een hebbelijkheid, een ongewenste toestand

Iemand uitbezemen

Iemand een uitbrander geven

Iets uitbazuinen

Op luidruchtige wijze iets kenbaar maken. De zegswijze slaat meer op het rondvertellen van belangwekkende dingen

Uitgekookt zijn

Schrander, slim, sluw zijn. Hetzelfde als: uitgerekend zijn

Uitgelaten zijn

Zich aan ongebonden vrolijkheid overgeven. Vermoedelijk is het woord ‘uitgelaten' ontleend aan het verlaten van de woning en zich in het vrije veld vermaken, zoals een veulen, dat uit de stal op het land wordt gelaten, van een hond die ‘uitgelaten' wordt. Een bekend Duits gedicht vangt aldus aan

Uitgerangeerd zijn

‘Rangeren', het verplaatsen van spoor (vracht) wagens van de ene rail naar de andere. Een wagen die geen dienst behoeft te doen, wordt op dood spoór gezet, uitgerangeerd. Overdrachtelijk betekent de uitdrukking dan ook: geen dienst meer doen, buiten functie zijn, niet meer mee mogen doen

Spreekwoorden

Een spreekwoord is een korte, krachtige uitspraak die een (volks)wijsheid, een collectieve ervaring of morele opvatting weergeeft. De wetenschappelijke studie van de spreekwoorden heet paremiologie.

Vaak bestaat een spreekwoord uit twee delen, waarbij het eerste deel een oorzaak of voorwaarde beschrijft en het tweede deel een gevolg of conclusie (Wikipedia)

Top spreekwoorden:
1 been
2 water
3 hart
4 neus
5 geld
6 kat
7 wind
8 tijd
9 oog
10 liefde
11 eten
12 liegen
13 lopen
14 zee
15 leren

Alle woorden