(ulcus) is een weefseldefect aan de oppervlakte van huid of slijmvliezen, dat weinig of geen neiging toont tot genezing. In de omgeving van een zweer bestaan meestal ontstekingsverschijnselen, zoals weefselzwelling en ophoping van witte bloedlichaampjes, zodat vele zweren worden omgeven door een wal, die bij chronische zweren hard kan worden door bindweefselwoekering.
De bodem van de zweer is meer of minder diep en heeft een onregelmatig oppervlak, dat zich soms onder de omgevende huid of het slijmvlies uitbreidt (ondermijnde rand). De bodem bestaat uit sterk beschadigd of zelfs afgestorven weefsel en is bedekt met etter of met een beslag van weefselafbraakproducten. De genezing wordt ingeleid door een reiniging van de zweerbodem, waarna zich hierin granulatieweefsel gaat ontwikkelen. Doordat het aangrenzend epitheel hieroverheen groeit, wordt het defect gesloten.
Een zweer kan ontstaan door de infectie van een wond. Een belangrijke oorzakelijke factor is vaak de plaatselijk slechte bloedverzorging der weefsels, zoals bij de beenzweren (z spataderen) en de decubitus-zweren (z doorliggen). Een zweer kan verder ontstaan doordat een kankergezwel of een ontstekingsproces (tuberculose, syphilis, actinomycose enz.) in huid of slijmvlies doorbreekt. Soms ligt het ontstekingsproces, dat een huidzweer doet ontstaan, op enige afstand in de diepte; de verbinding wordt dan gevormd door een soort kanaal en men spreekt van pijpzweer of fistel. Zweren, veroorzaakt door venerische infecties, worden vaak sjanker genoemd. De in de tropen en subtropen zo veelvuldige huidzweren, die vooral aan de benen voorkomen (ulcus tropicum phagedaenicum), worden veroorzaakt door een bepaalde combinatie van bacteriën (Plaut-Vincent’s symbiose). Aphthen zijn kleine zweertjes van het mondslijmvlies (maar ook wel voorkomend aan de vrouwelijke geslachtsorganen), die zich ontwikkelen uit blaasjes en zeer pijnlijk zijn.
Gewoonlijk genezen zij binnen een week; de oorzaak is onbekend. Zij recidiveren vaak en dikwijls zijn er 3 è 4 tegelijkertijd. Zweren in het maagdarmkanaal komen zeer veel voor (z maagziekten en darmziekten).
DR H. J. VIERSMA.
