is in Zuid-Afrika de benaming voor de deelnemers aan de Grote Trek. Deze kan men laten beginnen óf met de „commissie-trekken” die in 1834 op onderzoek uitgingen ten N. van de Oranjerivier, óf met de trekken van Trichardt en Van Rensburg in Apr. 1835.
Het einde ligt in de erkenning van de Boerenrepublieken door het Britse gezag in 1852 en 1854. De Voortrekkers, die om staatkundige redenen uit de door de Britten beheerde Kaapkolonie wegtrokken (z Zuid-Afrika, geschiedenis) moeten wèl worden onderscheiden van de Trekboeren, die sinds het begin van de 18de eeuw om economische redenenen zich noord- en oostwaarts verplaatsten in de Kaapkolonie, en die zich sinds 1830 ook in groten getale ten N. van de Oranjerivier hadden gevestigd, doch trouw bleven aan het Britse gezag.Het zijn de Voortrekkers geweest, die door hun wegtrekken uit de Kaapkolonie de identiteit van het „Hollandse” Afrikanerdom in Zuid-Afrika hebben gered en die de grondslag hebben gelegd voor de huidige Afrikaner-natie, -taal en -cultuur. Hun geschiedenis heeft nog steeds een grote, stimulerende invloed op idealen en levenshouding van de nationaal-voelende Afrikaner. Toen in de jaren na 1930 een beweging ontstond om de padvinderij voor Afrikaners los te maken van de Britse „boy-scouts”, werd, onder leiding van dr N. J. van der Merwe, de Afrikaanse padvindersbeweging onder de naam „Voortrekkers” gesticht.
PROF. DR M. BOKHORST
Lit.: G. S. Preller, Voortrekkermense, 6 dln (Kaapstad 19201938); Van der Walt, Wiid en Geyer, Geskiedenis van Suid-Afrika, dl I (Kaapstad 1951).
Voortrekkersmonument
is de naam van het gedenkteken op de heuvels bij Pretoria ter herinnering aan de Grote Trek (z hiervoor Zuid-Afrika, geschiedenis en Voortrekkers). De eerste steen is gelegd op 16 Dec. 1938 tijdens de viering van het eeuwfeest van de Grote Trek. De inwijding vond plaats op 16 Dec. 1949. Nederland was beide malen vertegenwoordigd door jhr mr F. Beelaerts van Blokland. De architect van het monument, dat sterk doet denken aan het middengedeelte van het Völkerschlacht-Denkmal in Leipzig, is Gerard Moerdijk, zoon van een Nederlands onderwijzer in Transvaal.
