Belgisch theoloog (Melle, bij Gent, 6 Dec. 1810 - Mechelen 28 Sept. 1883), broeder van de voorgaande, werd redemptorist, bisschop van Namen (1865), aartsbisschop van Mechelen (1867) en kardinaal in 1875. Hij was bekend om zijn apologetisch werk en zijn invloed op het Concilie van het Vaticaan.
Veeleer apostel en zielzorger dan streng wetenschappelijk vaktheoloog, schrijft hij op meeslepende wijze een soort hogere vulgarisatie van de katholieke geloofsverdediging, daarbij uitgaande van de concrete geloofsdaad. De vernieuwing die zijn „methode van de Voorzienigheid” inbracht zou pas in de 20ste eeuw de volle aandacht gaande maken. Die methode komt hierop neer: „Er zijn slechts twee feiten na te gaan: het ene in u, het andere buiten u; ze zoeken elkaar om elkaar te omhelzen, en de getuige van beide feiten zijt gij zelf” (Entretiens). Het inwendig feit is het volgende: de mens staat vóór gewichtige vraagstukken, vooral vóór de dood; op godsdienstig gebied is zijn verstand zwak, zijn wil aarzelend; hij verzucht naar de Godsopenbaring en vertrouwt dat zij bestaat en dat hij ze vinden zal in een grote gemeenschap onder levend gezag: zo gaat hij de Kerk tegemoet.
Aan de andere kant staat het uitwendig feit, met name de Katholieke Kerk met haar kenmerken van eenheid, algemeenheid, vruchtbaarheid, heiligheid en wonderdadigheid, die klaarblijkelijk getuigen voor haar goddelijke oorsprong. Wat de Kerk leert is dus het Woord van God. De stelling van Dechamps over de levende Kerk als motief voor haar eigen geloofwaardigheid werd door het Vaticaans Concilie aanvaard en officieel afgekondigd.
Voor zijn beschouwingen over het menselijk verlangen naar de openbaring, heeft hij zich moeten verdedigen tegen de verdenking van Baianisme. Hij steunt echter niet op de eis van de natuur, maar op haar historische en providentiële toestand na de zondeval. Zijn opvatting is verwant aan die van Pascal, en Maurice Blondel heeft hem als zijn voorloper begroet, al legt Dechamps sterker nadruk op de inwerking van Gods genade en op de oprechtheid en goede trouw die in het menselijk gemoed moeten overheersen.
PROF. DR MAG. G. PHILIPS
Bibl.: Entretiens sur la démonstration catholique (1856); Le Christ et les Antéchrists (1858) ; La question religieuse résolue par les faits (2 dln, 1860); Lettres théologiques (1861). Œuvres complètes (18 dln, Mâlines 1874-’84).
Lit.: H. Saintrain, Vie du Card. D. (Tournai 1884); M. de Meulemeister, D. et Léopold II (Esschen 1927) ; A. Deboutte, De apol. methode van Kard.
D. (Leuven 1945); M. Becqué, Le Fait intérieur dans l’apologétique du Card. D., in: Eph. Th.
Lov. 21, 1944-45, P- 97 5 Le Fait extérieur... Ib. 23, 1947, P.4I3.
