(1, Italiaans: Torino), Italiaanse provincie in Piemont, groot 5501 kms, telt ca 1 414 000 inw. Het N. en W. van de prov. wordt ingenomen door de uitlopers van de Alpen.
De Pellice, de Chisola, de Dora Riparia, de Dora Baltea en enkele andere rivieren monden alle uit in de Po, die van Turijn af bevaarbaar is. Het oostelijk deel van de prov. wordt ingenomen door de Povlakte en is zeer vruchtbaar.(2), hoofdstad van de gelijknamige Italiaanse provincie en belangrijkste stad in Piemont, ligt in een vruchtbare vlakte op de linkeroever van de Po en telt (1951) 720 000 inw. De stad is fraai gelegen aan de Po met op de achtergrond de bergen van de Alpen en naar het O. het heuvelland van Monferrato.
Turijn is de meest modem aandoende stad van Italië, met een ruime aanleg van brede rechthoekig op elkaar lopende straten. De mooiste bouwwerken stammen uit de 17de en 18de eeuw, toen twee grote architecten hier werkten, Guarini en Juvara. In 1937 werd de grootse Via Roma met mime galerijen gebouwd als verbinding tussen het mooie nieuwe station en het voornaamste plein, de Piazza Castella.
Uit de Romeinse tijd is alleen de Porta Palatina bewaard, uit de Middeleeuwen zeer weinig en uit de Renaissance de niet interessante kathedraal. Van het Pal. Madama is nog een deel uit de 14de eeuw over, maar de voorkant en het prachtige trappenhuis is van Juvara (z ill. Barok II). Hierin bevindt zich het museum voor Oude Kunst, waar de beroemde Heures de Turin met miniaturen van Van Eijck wordt bewaard. Geklemd tussen het Pal. Reale (1658) van A. de Castellamonte en de kathedraal schroefde de toren van de S. Sindone, het meesterwerk van G. Guarini (16681694), zich de hemel in. Deze toren is evenwel kortgeleden ingestort. Eveneens van diens hand zijn de S. Filippo Neri (1675), later verbouwd door Juvara (1730); de S. Lorenzo (1687); het Sanctuarium, La Consolata (1679); het Pal. Carignano (1680) en de Accademia delle Scienze, waarin behalve de grote verzameling Egyptische kunst ook de collectie Sabauda is ondergebracht, een zeer belangrijke schilderijenverzameling. Van Juvara is de Universiti (1713) en het buiten de stad gelegen jachtslot Stupinigi, met fraai Rococo gedecoreerde vertrekken, die straalsgewijs om de grote balzaal zijn gegroepeerd. Zijn hoofdwerk is „La Superga”, een basiliek op 670 m hoogte boven de stad gebouwd en prachtig aan het landschap aangepast (1717-’31). In de crypt liggen de graven van de koningen van Sardinië.
Turijn is vooral ook industriestad; er zijn grote automobielfabrieken (Fiat) en voorts industrie van wijn (Vermouth), machines, katoen, zijde, glas en chemicaliën. De universiteit werd in 1404 gesticht en had in het cursusjaar 1949-1950 bijna 8200 studenten. Er zijn een veeartsenijschool, een seminarium, een krijgsschool en een militaire academie. Verder zijn te Turijn gevestigd een Academie van Wetenschappen, een oudheidkundig museum, de Nationale Bibliotheek (welke in Wereldoorlog II grotendeels werd verwoest), schilderijenverzamelingen, musea, enz. Spoorwegen verbinden de stad met Frankrijk (via de Alpen), met Nice, Genua, Alessandria en Milaan.
Geschiedenis
Turijn is het Romeinse Augusta Taurinorum; reeds in de tijd van Hannibal was het een belangrijke plaats; nog vindt men er een poort uit de keizertijd. Steeds had Turijn grote betekenis met het oog op de Alpenovergang naar het W.
Sinds 1482 was het de hoofdstad van het hertogdom Piemont-Savoye. In de oorlog van Karel V met Frans I werd het door de Fransen bezet (1536-1562), in de Dertigjarige Oorlog opnieuw ( 1640) en ditmaal bleef het in Franse handen tot 1706. Napoleon bezette het weer en Turijn bleef Frans tot 1814. Het was van 1861 tot 1865 de eerste hoofdstad van het koninkrijk Italië. De stad heeft in Wereldoorlog II veel schade geleden.
