Vlaams schilder (Gent 14 Apr. 1883) is de vroegste en meest oorspronkelijke vertegenwoordiger van het Vlaamse expressionnisme. Na studies aan de Academie in zijn geboortestad vestigde hij zich te Latem (1905).
Daar beïnvloedde hij Permeke, die zich in 1909 te Latem kwam vestigen en er drie jaar verbleef. Hij schilderde daar landschappen en boeren aan de arbeid op het veld (zie Latemse school). Onder invloed van de karmeliet Pater Hieronimus kreeg zijn werk een mystieke inslag. Zo ontstonden De Heilige Avond (1905), De Berechting en Sursum Corda (1910), Intimus Corde (1917) en de getekende en de geschilderde Kruisweg (1919-1922).Op gelijke wijze ontstonden de reeksen schilderijen als het Boerenleven (Museum te Antwerpen), de Zeven Smarten en de Zeven Vreugden van Maria (museum te Tilburg). Zijn religieuze werk werd echter een steen des aanstoots voor de hogere geestelijkheid in België; zijn getekende Kruisweg moest uit de Karmelieter-kapel te Luithagen bij Antwerpen verwijderd worden. In Nederland geniet hij meer bijval.
De beide Kruiswegen werden in het Aartsbisschoppelijk Museum te Utrecht opgenomen, tegelijk met het monumentale schilderij De Dood van de Heilige Theresia. Voor de abdij te Orval tekende hij een nieuwe Kruisweg in levensgrote halffiguren. De academische vormschoonheid wordt telkens aan de hevigheid van het innerlijk leven opgeofferd. Zijn vele boerenkoppen en zijn monniken uit de abdij van Orval laten de uitstekende portrettist kennen.
Hij verwierf de Grote Prijs voor de Schilderkunst en de Prijs Picard in België. In 1938 werd hem de Wereldprijs te Parijs toegekend. Hij is stichtend lid der Kon. Vlaamse Academie voor Wetenschappen, Kunsten en Letteren te Brussel. In 1944 heeft hij Latem verlaten en vestigde zich te Luzern in Zwitserland. Hij schildert er berggezichten en portretten, doch soms komen de herinneringen aan het Leie-landschap weer boven. Hij werkt ook aan een nieuwe Maria-cyclus.
PROF. DR JOZEF MULS
Lit.: Edgard de Bruyne, A. S. (Brussel 1932); André de Ridder, Sint-Martens-Laethem, kunstenaarsdorp (Brussel 1938); A. de Poortere, S. De Ontwikkeling van Zijn Kunstenaarschap (Antwerpen 1943); Jozef Muls, in Elsev. Geïll. Mndschr., 1922.
