godsdienstoefening, waarbij men in vrome overweging de Zaligmaker op zijn lijdensweg volgt van het huis van Pilatus tot aan het graf waarin zijn lichaam werd nedergelegd. De grootste bevorderaar van deze sterk verbreide volksdevotie was de Franciscaan S.
Leonardus a Porto Mauritio (gest. 1741), die zelfs paus Benedictus XIV wist te bewegen om kruiswegstaties te doen oprichten in het Colosseum te Rome. Ze zijn thans in bijna elke kerk te vinden.Tot aan de 15de eeuw hield men zich bij de uitbeelding van Christus’ kruisweg aan de betrekkelijk summiere gegevens der Evangelisten, eerst daarna werden allerlei legendarische details gemeengoed. Vooral van de 15de eeuw af ging men de kruisdraging in de vorm van een stoet met talrijke personen uitbeelden en wel onder invloed der mysteriespelen. Christus wordt dan vaak voorgesteld terwijl Hij onder het kruis ter aarde valt. Daarbij voegde men dan nog, speciaal sedert het begin der 15de eeuw, de legendarische Veronica, die Christus’ gelaat afwist, en zijn ontmoeting met de wenende vrouwen (Luc. 23, 26-31). Zodoende ontstond in de loop der 15de eeuw, mede onder invloed der Jeruzalemvaarders, de devotie van de kruisweg eerst in zeven en later zelfs in veertien staties. Hiertoe werden voorstellingen der afzonderlijke episoden aanvankelijk langs de openbare wegen en later binnen de kerken aangebracht. Men vindt kruiswegstaties in de vorm van beeldengroepen, van reliëfs of van geschilderde panelen. Bekend zijn die van de hand van Toorop in de . kerk van Oosterbeek en die van A. Servaes in het Mus. v. Nieuwe religieuze Kunst te Utrecht. Ook op bedevaartplaatsen komen zij vaak voor. Soms zijn ze slechts door kleine, houten kruisjes aangeduid. Voor de geldigheid van de oprichting is een volmacht nodig van de H. Poenitentiaria, en de aanvraag aan de bisschop voor de oprichting, zo deze daartoe gemachtigd is. De wijding van de houten kruisjes is vereist. Na de oprichting moet een oorkonde worden opgesteld. Bij het overwegen kan een volle aflaat worden verdiend.
Lit.: Thurston, The Stations of the Cross (1906).
