(Johann Nepomuk Franz) (Praag 6 Nov. 1771 - München 26 Febr. 1834) is de uitvinder van de steendruk. Aangetrokken tot het toneel, kwam hij er toe zelf stukken te schrijven.
Bij de druk van het tweede besloot hij zelf zijn werk te drukken. Na proeven in verschillende richtingen werkte hij ten slotte, zonder daarvoor de nodige ervaring te bezitten, met de kopergravure. Zelf stelde hij zijn inkt samen: een mengsel van was, talkzeep en zwartsel in regenwater opgelost, waarmee hij de koperplaten bestreek. Om zich te oefenen in het schrijven van spiegelschrift schafte hij zich een gladgepolijste steen aan, die hem door toeval op het idee van de steendruk zou brengen. Hij zag nl. in, dat men op dezelfde manier als waarop men bij de kopergravure de letters beneden het oppervlak kon brengen (door inwerking van chemische stoffen op de onbeschermde plaatsen) men op een steen de letters boven het oppervlak kon verheffen, en op die wijze afdrukken maken. Het voordeel van deze druk was o.a., dat men de lijnen veel fijner kon maken.In 1799 ontving hij patent voor het keurvorstendom Beieren. Naast kleinere uitvindingen staan ook de vlakdruk en de uitwerking van het principe der lithografie voor metalen, de zgn. metallografie, op zijn naam.
Tegelijk met Engelmann en Thierry in Frankrijk en Heinrich Weisshaupt in Duitsland, die reeds met het principe der drie hoofdkleuren rood geel, blauw werkte, legde hij zich eveneens toe op de kleurendruk.
Bibl.: Vollständiges Lehrb. d. Steindruckerey ...etc. (München 1818); Collection de plusieurs essais en dessins et gravures pour servir de supplément à l’instruction pratique de la lithographie, (z.p., 1819); Lehrb. d. Lithographie und des Steindruckes (München 1821, neu herausgeg. Berlin 1909; in het Ned. vertaald met een korte biogr. door Magel).
Lit.: Nagler, A. S. und der geistliche Rat Smidt (München 1862); Pfeiferschmidt, A. S. (1877); Carl Wagner, A. S., Sein Leben und Wirken (Leipzig 1914).
