havenstad bij de uitmonding van de Daugava (Düna) in de Golf van Riga en hoofdstad van de Socialistische Sovjet-republiek Letland, telt (1940) 400.000 inw. Sedert 1945 is het aantal Russen sterk gestegen.
Hoewel de haven bevroren is van Dec. tot Mrt, wordt zij met behulp van ijsbrekers opengehouden. In de oude stad bevinden zich o.m. het Huis der Zwarte Hoofden (14de eeuw, met Hollandse Renaissance gevel, verwoest in Wereldoorlog II), de Dom (1226), de Jacobikerk (1226), verschillende gildehuizen uit de Hanzetijd en het Slot (1494-1545).Rondom de oude stad liggen de nieuwere wijken, waar de industrie is geconcentreerd. Deze omvat houtbewerking, fabricage van wagons, electro-technische artikelen, voedingsmiddelen- en textielindustrie. Vóór Wereldoorlog II was Riga een centrum van onderwijs en cultuur. De Duitse invloed was er groot (in 1939 was ca 15 pct van de bevolking Duits). De stad heeft radiozenders en een luchthaven. Ten N.W. ligt de haven Dünamünde (Daugavgriva), verder de badplaats Riga-Strand (Rigas Jurmala).
Geschiedenis
Op de plaats waar zich reeds in de 2de eeuw n. Chr. een Lettische nederzetting bevond, werd in 1201 de vesting Riga gesticht door bisschop Albert van Lijfland. In 1225 werd zij vrije stad, in 1253 zetel van een aartsbisdom; sedert 1282 maakte zij deel uit van de Hanze, waaraan het weldra grote bloei dankte. In 1522 werd er de Hervorming ingevoerd. Toen Lijfland met Polen verenigd werd (1561-’69), wist Riga nog tot 1582 onafhankelijk te blijven. In 1621 werd de stad door Gustaaf Adolf van Zweden veroverd; zij bleef Zweeds tot 14 Juli 1710 de troepen van Peter de Grote er binnen trokken; daarna was zij tot 1917 Russisch.
Midden 17de eeuw was Riga de belangrijkste stad en graanschuur van Zweden. Tot 1889 behield het zijn oude stedelijke zelfbestuur, daarna begon een russificeringspolitiek. In deze tijd werd het ook sterk geïndustrialiseerd en met het Russische achterland verbonden; de bevolking nam snel toe.
In Wereldoorlog I werd Riga 3 Sept. 1917 door de Duitsers veroverd en in Nov. de hoofdstad van de onafhankelijke republiek Letland, waarmee het verder de wederwaardigheden deelde. Bij de Eerste vrede van Riga (11 Aug. 1920) kwam een grensregeling tussen Letland en de Sovjet-Unie tot stand. De Tweede vrede van Riga (18 Mrt 1921) regelde de betrekkingen tussen de Sovjet-Unie en Polen. 17 Juni 1940 trokken Sovjet-troepen de stad binnen, die tot hoofdstad van de Lettische Sovjet-republiek werd. 1 Juli 1941 veroverden de Duitsers haar. Herfst 1944 viel zij opnieuw in Sovjet-handen. Riga is tijdens Wereldoorlog II zwaar beschadigd; veel is echter weer hersteld en het is weer een der grootste Oostzeehavens.
Lit.: C. Mettig, Geschichte der Stadt Riga (1897); Hollander, Riga im XIX. Jahrh. (1926); Ligers, Histoire des villes de Lettonie (1946).
