Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 17-10-2024

RHENEN

betekenis & definitie

gemeente in het Z.O. van de provincie Utrecht, aan de Neder-Rijn en de Grebbe, groot 4349 ha, telt (1952) 10 650 inw.; in 1947 waren er 90 pct Prot., 4 pct R.K. en 6 pct andersdenkenden. De bodem bestaat grotendeels uit diluviaal zand.

De Grebbeberg bereikt 50 m, de Buurtsche berg 67 m en de Wielingsheuvel 60 m hoogte. Er wordt tabak verbouwd, waaronder virginia (bereid volgens het flue-curing procédé). Na Wereldoorlog II had een aanzienlijke uitbreiding van industrie plaats. Landbouw en nijverheid (kalkzandsteen-, kleisteen-, metaalwaren-, meubel- en chemische fabrieken) zijn hoofdbestaansmiddelen.Tot de gemeente Rhenen behoren het dorp Eist (1947: 1890 inw.) en de buurtschap Achterberg (2020 inw.). De stad Rhenen (5200 inw.) werd tijdens Wereldoorlog II tweemaal door het oorlogsgeweld zwaar geteisterd. In de Mei-dagen van 1940 werd de gehele binnenstad weggevaagd. De spoorbrug in de lijn Amersfoort - Kesteren werd geheel vernield, terwijl Cuneratoren en -kerk, die het stadsbeeld beheersen, eveneens zwaar werden beschadigd. Sindsdien is de stad voor het grootste deel op zeer stijlvolle wijze weer opgebouwd.

Deze St Cunerakerk, een ruime hallekerk, kreeg in de 15de eeuw haar tegenwoordige gedaante door vergroting van een oudere Gothische kruiskerk. Het schip van deze geheel in steen overwelfde kerk heeft merkwaardigerwijs vier beuken: twee aan de zuidzijde en een aan de noordzijde van de middenbeuk. De grandioze toren, een der voornaamste van Nederland, werd in 1492 begonnen en in 1531 voltooid, en werd van den beginne gekenmerkt door een klokvormige spits met topkoepeltje. De toren brandde in 1897 geheel uit en werd daarna gerestaureerd. De kerk, waarvan de bekapping in 1934 door brand werd geteisterd, is sindsdien op zeer vrije wijze door de architect W. Kromhout gerestaureerd.

In het begin en in het einde van Wereldoorlog II zijn kerk en toren zwaar beschadigd door granaatvuur, waarbij de torenspits verloren ging. De kerk bevat een rijk kalkstenen oksaal* in de vormen van de Renaissance (midden 16de eeuw).

Rhenen, dat ligt aan de rijksweg Arnhem Utrecht, heeft geen spoorverbinding meer (alleen nog voor goederenvervoer). Het heeft busverbindingen met Arnhem, Amersfoort, Utrecht en Culemborg. Behalve een wekelijkse warenmarkt is er een jaarlijkse Paasveetentoonstelling. Op de Grebbeberg liggen op het ere-kerkhof 300 Nederlandse militairen begraven, die daar in de Meidagen van 1940 in de strijd tegen de Duitsers zijn gevallen. Hier zal het Nationaal Legermonument „Grebbeberg” verrijzen. In het dorp Elst ligt de grootste jeugdherberg van West-Europa, genaamd „Eikelkamp” (600 overnachtingen), terwijl nabij Rhenen het kampeercentrum „Roodland” is gelegen.

Naast het zeer druk bezochte „Ouwehands Dierenpark” en het natuurschoon in de omgeving zijn er nog vele bezienswaardigheden, zoals het Streekmuseum, de Panoramamolen en de Koerheuvel met uitzichttoren Cover 5 provincies). Ook bevinden zich in Rhenen het medisch-paedagogisch Instituut „Heimerstein” en het Lyceumhuis „Remmerstein”.

Rhenen, reeds in 944 vermeld, werd in 1364 ommuurd. In 1620 werd het de verblijfplaats van de winterkoning (keurvorst Frederik van de Palts).

< >