Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 17-10-2024

RHAEIICUS

betekenis & definitie

is de gelatiniseerde naam van de Oostenrijkse wiskundige en astronoom Georg Joachim von Lauchen (Feldkirch, Vorarlberg, 16 Febr. 1514 - Kaschau 4 Dec. 1576). Hij werd in 1536 hoogleraar in de wiskunde te Wittenberg.

Begerig, bijzonderheden te vernemen over het bij geruchte bekend geworden nieuwe wereldstelsel van Copernicus, reisde hij 1539 naar Frauenburg, waar hij volledig in de heliocentrische leer werd ingewijd en waarschijnlijk door zijn jeugdig enthousiasme mede bewerkt heeft, dat Copernicus gezwicht is voor de op hem uitgeoefende aandrang, zijn denkbeelden te publiceren.Hij kreeg verlof, er reeds iets van bekend te maken. Daartoe schreef hij een open brief aan de Neurenbergse geleerde Joh. Schoner (1477-1547), getiteld De libris revolutionum Nicolai Cobernici Narratio Prima (Dantzig 1540; Basel 1541), waarin hij de inhoud van de eerste vier boeken van het werk van Copernicus samenvat. Een aanhangsel, Encomium Borussiae, bevat een lofzang op Pruisen, maar helaas geen persoonlijke mededelingen over Copernicus. In Jan. 1540 keerde hij naar Wittenberg terug, maar was in de zomer weer in Frauenburg, waar hij tot de herfst van 1541 behulpzaam was bij het persklaar maken van het uit te geven werk. In 1542 liet bij te Wittenberg de hoofdstukken over driehoeksmeting verschijnen, De lateribus en angulis triangulorum, en reisde daarna naar Neurenberg om toezicht te houden op de druk van het complete werk De Revolutionibus orbium caelestium, dat in 1543 verscheen.

Hij was intussen hoogleraar te Leipzig geworden, waar hij zich geheel aan de trigonometrie en aan de berekening van grote goniometrische tafels wijdde. Na enkele jaren legde hij zijn professoraat neer en leefde verder met zijn assistent Valentinus Otho (geb. ca 1550) in Hongarije. In 1551 verscheen te Leipzig zijn werk Canon doctrinae triangulorum, dat van belang is voor de geschiedenis der goniometrie, omdat hierin voor het eerst de goniometrische functies met behulp van een rechthoekige driehoek in plaats van in een cirkel worden gedefinieerd. Het bevat goniometrische tafels in 7 decimalen met een interval van tien boogminuten. Later ging hij over tot berekeningen van tafels in 10, ten dele 15 decimalen met een interval van tien boogseconden, die hij echter niet heeft kunnen voltooien. Zij zijn afgemaakt door Otho, die ze dank zij financiële steun van de keurvorst van de Palts Frederik IV in het grote Opus Palatinum de triangulis (Neustadt a. d.

H. 1596) heeft kunnen uitgeven. In verbeterde vorm komen zij voor in het werk van Pitiscus (1561-1613), Thesaurus Mathematicus (Frankfort a. M. 1613).

DR E. J. DIJKSTERHUIS

Bibl.: Narratio Prima en Encomium Borussiae in: Prowe, Nic. Copernicus (3 dln, Berlin 1884).

< >