(Paschasius), Frans theoloog, Jansenist (Parijs 14 Juli 1634 - Amsterdam 2 Dec. 1719), studeerde aan de Sorbonne, trad in 1657 toe tot de Oratorianen, ontving de priesterwijding in 1659 en werd daarna belast met de geestelijke leiding van de studenten in het Parijse instituut der Oratorianen. In 1668 publiceerde hij een Franse bewerking van Nicolaas Jourdain’s Verbi incarnati verba, dat als meditatieboek in het Oratorium gebruikt werd.
Deze bewerking vormde het uitgangspunt voor Quesnel’s beroemde en veelomstreden hoofdwerk, de Réflexions morales, in 1671 uitgegeven als Abrégé de la morale de l'Evangile, daarna telkens uitgebreid tot de definitieve uitgave van 1692 met de titel: Le Nouveau Testament en françois, avec des réflexions morales sur chaque verset (4 dln). Uit dit aanvankelijk ook door de Franse kerkelijke overheid zeer geprezen boek, dat in voorzichtig gestelde termen de gehele Jansenistische dogmatiek en moraal bevatte, werden later door paus Clemens XI 101 stellingen veroordeeld (bul Unigenitus van 1713). Inmiddels had Quesnel na vele moeilijkheden wegens zijn uitgesproken Jansenisme Parijs moeten verlaten (1681). Hij begaf zich eerst naar Orléans en vond daarna (1684) een schuilplaats te Brussel, bij Arnauld, die hij na diens dood in 1694 opvolgde als hoofd van de Jansenistische partij. In 1703 werd hij op bevel van de aartsbisschop van Mechelen, Precipiano, gevangengenomen, doch hij wist na een gevangenschap van drie maanden naar Amsterdam te ontkomen, waar hij verder verbleef. Op zijn sterfbed beriep hij zich op een algemeen concilie. Hij is begraven te Warmond.Bibl.: Opera S. Leonis Papae (2 dln, 1675; in 1676 op de index geplaatst); Tradition de l’Eglise Rom. sur la prédestination et la grâce (4 dln, 1687); La discipline de l’Eglise (2 dln, 1689); Correspondance (uitgeg. d. Mad. Albert Le Roy, 1900).
Lit.: Albert Le Roy, Un janséniste en exil (Paris 1900) ; V. Thuillier, Rome et la France, La seconde phase du jansénisme (Paris 1900); L. Batterel, Mém. domest. pour servir à l’hist. de l’Oratoire, dl IV, blz. 451 vlg. (1905, met voll. bibl.); H. A. ten Bruggencate, P.Q. en zijn conflict met Rome, diss. A’dam (1940).
