Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 18-10-2023

MOREN

betekenis & definitie

is de naam voor een zeer weinig omlijnd begrip. In de Middeleeuwen werden lieden met een huidkleur van lichtbruin tot zwart als „Moor” aangeduid.

Meer speciaal verstond men er onder de vnl. uit Arabieren en Berbers gemengde bevolking van Noord-Afrika, welke menging ontstond na de Islamietische verovering in de 7de eeuw.De Mohammedaanse legers, die in 710 en volgende jaren Spanje veroverden, bestonden voor een groot deel uit deze Moren en dit is de reden, waarom de Mohammedaanse overheersers in Spanje in het algemeen Moren genoemd werden. Deze Moren zijn ook de dragers der hoge Mohammedaanse cultuur geweest, die zich vooral in de 11de en 12de eeuw in Spanje op bijzondere wijze ontwikkelde. De vorm van Mohammedaanse kunst (zie aldaar), die zich in Spanje en Noord-Afrika ontwikkeld heeft, noemt men gewoonlijk Moorse Kunst. Van 756 tot 1031 regeerde in het Mohammedaanse Spanje de dynastie der Omajjaden met Gordova als hoofdstad. De krachtigste figuur van deze dynastie Abdal-Rahman III (912-961) nam de titel „kalief” aan. Na hem raakte het rijk in verval en ontstonden een aantal kleinere vorstendommen met hoofdsteden in Sevilla, Malaga, Granada, Saragossa, Toledo en andere plaatsen.

Zij verdwenen langzamerhand naarmate de Christenen het land terugveroverden; Toledo viel in 1085. Door de verovering, in 1492, van Granada door Ferdinand de Katholieke, nam de bijna 800-jarige heerschappij der Moren in Spanje een einde. Een gedeelte van hen begaf zich naar Afrika, maar de meesten bleven in Spanje, waar zij, althans in schijn, het Christendom omhelsden en onder de naam van Morisken (Morisco’s) leefden, totdat fanatieke verdrukkingen onder Philips II (1568-1570) een gewapende opstand der Morisken te Granada veroorzaakten. Het oproer was spoedig gedempt, maar vervolgens werden 100 000 Morisken uit het land verdreven. De overigen, met uitzondering van weinigen in het gebergte van Granada, ondervonden onder Philips III in 1609 een dergelijk lot. Een half millioen Morisken keerde naar Afrika terug.

Een andere groep, waaraan men de naam „Moren” geeft, is een volk langs de Atlantische Oceaan in de Sahara tussen Marokko en de Senegal, dat waarschijnlijk ontstaan is uit een menging van Berbers en Negers; vandaar hun vrij donkere huidkleur en kroeshaar. Ze leven van veeteelt, handel en landbouw (z ook Berbers).

Lit.: E. Lévi-Provençal, Hist. de l’Espagne Musulmane (Paris-Leyde 1950).

< >