Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-01-2023

KIRGISISTAN

betekenis & definitie

(Kirgizia of Kirgiezen-Sovjet Republiek), constituerende republiek van de U.S.S.R., in Centraal-Azië gelegen, heeft een oppervlakte van 196 900 km2 en telt 1 459 300 inw. Het omvat de westelijke hellingen van de Tien-sjan; in het Z.W. deel ligt het Altai-gebergte.

De hoogste top is de Tengri Khan (7086 m); het gebied telt vele gletsjers en meren op grote hoogte (het grootste meer is het Issyk-Kul). De voornaamste rivier is de Naryn, een zijrivier van de Syr Darja, welke in westelijke richting stroomt. Kirgisistan wordt in het N. door Kazakstan, in het O. en Z.O. door China (Sinkiang), in het Z.W. door Tadzjikistan, in het W. door Oesbekistan en Kazakstan begrensd. De republiek omvat de gebieden: Dsjalal-Abad, Froense, Issyk-Kul, Osj, Talas en Tien-sjan.De bevolking, waarvan 1 189 000 zielen op het platteland gevestigd zijn, bestaat voor 2/5 uit Kara-Kirgiezen, voor de rest uit Russen, Oekraïners en Oesbeken. Het voornaamste middel van bestaan is de veeteelt, waarvoor dit gebied grote bekendheid geniet. Het bergland heeft vele goede natuurlijke weiden. Het uit dit gebied stammende paardenras is, hoewel wat klein van stuk, befaamd om zijn uithoudingsvermogen. Thans kruist men het met andere rassen (Arabisch, Don). Naast tarwe worden andere granen, voedergewassen (lucerne), suikerbieten, hennep, tabak, geneeskrachtige kruiden en rijst geteeld. Er zijn boom- en wijngaarden; groentenverbouw, bijenhouderij en zijdeteelt zijn tevens belangrijke takken van bedrijf. De landbouw heeft een hoge trap van mechanisatie bereikt; meer dan 2/3 van de akkers wordt met tractoren bewerkt. Ca 752 000 ha worden bevloeid en het net van irrigatiekanalen wordt nog steeds uitgebreid.

Geologisch onderzoek heeft aangetoond dat de bodem steenkool, olie, natuursteen en non-ferrometaalertsen bevat; goud, zilver, wolfram, lood, kwikzilver, antimoon en arsenicum worden reeds gewonnen.

De industrie heeft in de latere jaren een grote vlucht genomen en neemt nu ca 70 pct van de totale productie voor haar rekening. De nijverheid omvat suikerfabrieken, looierijen, katoen- en wolfabrieken, meelmaalderijen, metaalfabrieken, houten tabaksverwerking.

Het spoorwegnet (lengte 220 km) geeft nog slechts de dalen een verbinding met het overige Rusland. Het wegennet heeft een lengte van ruim 10 000 km.

In 1943 is er een afdeling van de Russische Academie van Wetenschappen gesticht, terwijl in 1940 een nieuw alphabet werd ingevoerd.

De republiek, met als voornaamste steden Froense of Frunse, de hoofdstad (tot 1925 Pisjpek geheten), Przjewalsk, Osj, Dsjalal-Abad, werd in 1864 door Rusland geannexeerd en maakte toen deel uit van Russisch Turkestan, dat in 1921 een autonome Sovjet-republiek werd. In 1924 werd het gebied het autonome Kara-Kirgiezen-gebied en daarna het autonome Kirgiezen-gebied. In 1926 werd het een autonome republiek, in 1936 verkreeg het de status van een constituerende republiek van de U.S.S.R.

< >