(1), of konde (Lat. cognitió) is een oude term ter aanduiding van een bijzondere vorm van rechtspraak in het Oudnederlandse recht. De bijzondere aard van deze procedure lag vnl. in het zelfstandige onderzoek vanwege de rechterlijke instantie, in de regel door het horen van getuigen (inquisitio), dat soms als een inquisitoir incident in de normale, accusatoire, procedure werd ingevoegd, soms ook — meestal bij latere ontwikkeling — het gehele proces een inquisitoir karakter verleende.
De kenning, zoals wij die kennen uit het Nedersticht (de provincie Utrecht), het Oversticht (de provincie Overijsel) en het Gelderse kwartier van de Veluwe (de landkonde), houdt nauw verband met hetgeen wij van elders (Holland bijv.) als waarheidsprocedure kennen. Dit is begrijpelijk, omdat beide procedures, in tegenstelling tot het zuiver accusatoire geding, gericht waren op het verkrijgen van de materiële waarheid. Ook in sommige steden kende men een soortgelijke procedure, de schepenkenning.PROF. MR P. W. A. IMMINK
Lit.: R. Fruin, Over waarheid, kenning en zeventuig in de rechtspleging van Holland en Zeeland (1888; Verspr. geschr., VI, p. 315 vlg.); E. M. Meijers, Trial by Jury on the Veluwe (Tijdschr. v. Rechtsgesch., VII, 1927, p. 361 vlg.); P. W. A. Immink, De wording van Staat en souvereiniteit in de Middeleeuwen, I (1942), p. 179 vlg.; A. Nortier, Bijdrage tot de kennis van het burgerlijk proces in de 15de eeuw binnen de stad Leiden (1874).
(2, literatuur) is de naam van de poëtische omschrijvingen, die in de skaldenpoëzie gebruikelijk waren. Zij zijn van een zeer stereotiep karakter en bestaan uit een grondwoord en een bepalend lid; zo wordt de held omschreven als Odin van het zwaard, de helm, het goud enz., als boom van het schip, es van de strijd; de vrouw als: Walkure van het goud, het sieraad, het linnen; bloed als regen der zwaarden, dauw der wonden enz. Deze gekunstelde beeldspraak hangt zeker samen met de ingewikkelde formele eisen, waaraan de skaldenstrofe moet voldoen. Hiervoor is een zeer gevarieerd en omvangrijk taalmateriaal noodzakelijk.
Lit.: R. Meissner, Die Kenningar der Skalden (1921).
