(ook wel Jud Süss genoemd), Duits „hofjood” en financier (Heidelberg 1692 of 1698 - Stuttgart 4 Febr. 1738), koos het vak van financier, het enige beroep waarin een Jood in die tijden aanzien kon verwerven. Hij bezocht Frankfort, Amsterdam, Praag en Wenen; in de laatste plaats werkte hij bij een familielid, die bankier aan het hof was.
Daarna werd hij muntmeester in Darmstadt en ten slotte hofbankier van de landgraaf van Hessen. In 1732 werd hij financieel agent van prins Karl Alexander van Württemberg, wie hij grote sommen en vele kostbaarheden leverde. Toen de prins in 1733 hertog van Württemberg werd kreeg Oppenheimer het gehele financiële beheer van het hertogdom in handen. Ten behoeve van de uitspattingen van de hertog moest hij steeds nieuwe bronnen aanboren en daarom introduceerde hij nieuwe belastingen en monopolies (op wijn, zout, leer en tabak) en stichtte verschillende fabrieken en een bank (de eerste in Zuid-Duitsland). Hij leefde als een grand seigneur, dank zij de verschillende zaken waarin hij belangen had. Bij het volk ontstond een verzet tegen de uitbuiting, dat zich richtte tegen Oppenheimer.
De hertog offerde hem op. Ofschoon Karl Alexander weldra stierf, veroordeelde een rechtbank Oppenheimer tot de dood door ophanging, waaraan hij door bekering tot het Christendom had kunnen ontkomen. Hij weigerde zulks (hoewel hij zich niet meer hield aan de religieuze practijk van het Jodendom) en werd opgehangen in een kooi. Na zijn dood werd hij een legendarische figuur en een gezocht onderwerp voor romans zoals van Wilhelm Hauff (1826), Lion Feuchtwanger (1925). Ter verbreiding van antisemietische denkbeelden verfilmden de Nazi’s zijn leven (met Veit Harlan in de hoofdrol).DR J. MELKMAN
Lit.: M. Zimmermann, J. S. O. (1874); C. Elwenspoek, J. S. Opperheimer (1926); Selma Stern, Jud Süsz (1929).
