(1), is een Overijselse gemeente van 90 ha, met (1950) 2344 inw. v.w. (1947) 92 pct Prot., 5 pct R.K. en 3 pct onkerkelijken. Zij bestaat uit het stadje Hasselt en de naaste omgeving daarvan.
De bodem is rivierklei. Het stadje ligt aan het Zwarte Water, waarover hier een brug ligt, en aan het begin van de Dedemsvaart. Industrie en scheepvaart vormen de hoofdmiddelen van bestaan.Hasselt is een vroegere vesting. Zij bezit een oude Hervormde kerk met een toren van 63 m hoogte, een antiek stadhuis en verschillende 16de en 17de eeuwse gevels. In 1252 ontving de plaats stadsrechten en in 1376 behoorde zij tot de Hanzesteden. Zij werd herhaaldelijk belegerd.
(2), is de hoofdplaats van de Belgische provincie Limburg. Zij ligt aan de Demer en aan het eindpunt van de Kempische vaart, die hier uitmondt in het Albertkanaal, op de grens van leem- en zandstreek, in een vlakke omgeving (3993 ha). Er zijn olieslagerijen, brouwerijen, stokerijen, chemische nijverheid, tabak-, bouw- en kledingindustrie. Bovendien is Hasselt een belangrijke landbouwmarkt, administratief- en onderwijscentrum, knooppunt van spoor- en steenwegen en poort tot het Kempische steenkolenbekken. Inw. (1949): 29607. Men boekte er vele vroeghistorische vondsten.
Tussen 1232 en 1315 werd Hasselt de voornaamste stad van het graafschap Loon, door de handel en de lakennijverheid. In 1365 werd het Luiks. Het werd ontmanteld door Karel de Stoute, maar later opnieuw versterkt; een ringlaan vervangt thans de oude wallen. In 1798 was Hasselt een brandpunt van de Boerenkrijg (gedenkteken). In 1830 werd het de hoofdplaats van de nieuwe provincie en in 1831 werd hier gedurende de Tiendaagse veldtocht het Belgische leger door de Nederlanders verslagen. De St Kwintenskerk, met Romaanse en Gothische gedeelten uit verschillende tijdperken, bezit een merkwaardig meubilair; sedert 1804 wordt het H.
Sacrament van Mirakel van Herkenrode er bewaard. De O.L.V.-kerk bevat een hoofdaltaar door Del-Cour en het mausoleum van een abdis van Herkenrode (1675) door Artus Quellin de Jonge. O.L.V. Virga Jesse (beeld van 1325) is om de 7 jaar aanleiding tot folkloristisch-religieuze feestelijkheden op 15 Aug. Ruim begijnhof. Renaissance gasthuis.
Refuge van de abdij van Herkenrode (1542-46). Kasteel van Mombeek. Enkele merkwaardige oude woningen, o.a. Het Sweert.
LEO DE WACHTER
Lit.: C. Bamps en E. Geraets, H. jadis (Hasselt 1894-96, 3 dln); G. van der Straeten en P. Daniëls, H. (Hasselt 1935); R. Seghers, H. (Brussel 1942); J. Lyna, Bijdragen tot de geschiedenis van H. (Hasselt 1935); J. Lambrechts, Het oud begijnhof (Hasselt 1886).
