(bezwaar, bezwaarschrift) is een in het kerkelijk spraakgebruik voorkomende term. Vroeger werd het woord in een algemene betekenis gebruikt.
Onder gravamina verstond men de punten, die door classicale vergaderingen bij de particuliere synode of door particuliere synoden bij de generale synode ingediend werden om daarover haar oordeel of beslissing te vernemen, en wel in onderscheiding van particuliere kwesties, die door personen of kerken ingebracht werden, en van zaken, die in de vorm van appèl aan de orde kwamen. Deze punten konden op de leer, op de kerkorde als ook op andere belangen van de kerk betrekking hebben.Tegenwoordig gebruikt men het woord alleen in de engere zin van bezwaren aangaande de leer van de kerk, die ingediend worden, wanneer iemand op een bepaald punt twijfel of bedenking krijgt tegen de aangenomen leer. De mogelijkheid daartoe moet op Protestants standpunt bestaan, omdat de belijdenis van de kerk niet het laatste woord heeft en steeds appel abel blijft aan de H. Schrift. Het indienen van een dergelijk gravamen bij de kerkelijke vergaderingen wordt niet alleen als een recht, maar evenzeer als een plicht beschouwd.
Niemand mag als een eigenmachtig profeet eigen gevoelen stellen boven het oordeel van de kerk en het zonder goedkeuring der kerk algemeen verbreiden, terwijl de kerk dit nauwgezet en onbevooroordeeld heeft te onderzoeken en alleen te toetsen aan de H. Schrift.
Bekendheid heeft verworven het gravamen, dat dr A. Kuyper te zamen met anderen tegen een bepaalde zinsnede in art. 36 der Ned. Geloofsbelijdenis ingediend heeft bij de synode van de Gereformeerde kerken te Middelburg (1896) en dat de synode van Utrecht (1905) daarna heeft doen besluiten tot het schrappen van die zinsnede.
In de ontworpen nieuwe Kerkorde van de Ned. Herv. Kerk (1949) wordt in art. X het recht van gravamen aldus omschreven: „Bezwaren inzake dat belijden kunnen door lidmaten — onder beroep op het Woord Gods — worden voorgelegd aan het oordeel der Kerk, die zich daarover uitspreekt.”
In een ander verband vinden wij van gravamina sprake in de 15de en 16de eeuw. Zij werden vanwege de „Duitse natie” gericht tot de Curie. Bekend zijn met name de honderd gravamina van de Rijksdag van Worms (1521).
PROF. DR D. NAUTA
Lit.: H. Schokking, De leertucht in de Geref. kerk van Ned. tusschen 1570 en 1620 (1902), blz. 223-240; J. G. Rullmann, Kuyper-Bibliogr., dl II (1929), blz. 89-93; A.
A. van Ruler, De belijdende kerk in de nieuwe kerkorde (1948); B. Gebhardt, Die Gravamina der deutschen Nation gegen den römischen Hof (1895).
