Duits historicus (Flensburg g Oct. 1813-Berlijn 24 Mei 1886), aan wiens onderwijs vooral het hoge peil te danken is dat de beoefening der middeleeuwse geschiedenis in het 19de-eeuwse Duitsland heeft bereikt, was een van de oudste leerlingen van Ranke te Berlijn. Van 1836-1842 was hij medewerker aan de Monumenta Germaniae Historica, waarvoor hij (ook later) verscheidene teksten in de Scriptores-reeks uitgaf.
In 1842 werd hij hoogleraar te Kiel, in 1849 te Göttingen, waar hij tot 1875 in functie bleef en zijn „Seminar” tot een der voornaamste mediaevistische opleidingsinstituten maakte. Bij de reorganisatie der Monumenta Germ. in 1875 werd hij algemeen leider van deze uitgave. Waitz, die zeer veel heeft gepubliceerd, was toch meer geschiedvorser dan -schrijver. Zijn Deutsche Verfassungsgeschichte, die slechts tot het midden van de 12de eeuw reikt, is een monumentaal en nog steeds uiterst waardevol critisch werk, dat zich strikt aan de bronnen houdt en subjectieve constructies of onverantwoorde formuleringen schuwt. Als bewerker van de 3de (1869) en latere drukken van Dahlmann’s Quellenkunde der deutschen Geschichte heeft Waitz zijn naam aan dit nuttige repertorium verbonden.DR A. O. JONGKEES
Bibl.: Jahrbücher des deutschen Reichs unter K. Heinrich I. (837); Das alte Recht der salischen Franken (1846); Deutsche Verfassungsgeschichte (8 dln, 1844-78; 3de en 2de dr. van dln I-VI, I88O-96); Lübeck unter Jürgen Wullenwever (3 dln, I855-56); Gesammelte Abhandlungen, uitg. K. Zeumer (1896). Voorts uitgaven in Mon. Germ.
Hist. enz. Volledige bibl.: E. Steindorff, Bibliogr. Übersicht über G. Waitz’ Werke (1886).
Lit.: Necrologieën o.a. van H. v. Sybel, in: Hist. Zeitschr. LVI (1886), blz. 482-487; G. Monod, in: Rev. hist. XXXI (1886), blz. 382-390, H.
Grauert, in: Hist. Jahrb. VIII (1887), blz. 48100; F. Frensdorff, G. W. (in: Allgem. deutsche Biogr. XL, 1896, blz. 602-629); E.
Waitz, G. W.: ein Lebens- und Charakterbild (1913); H. Ermisch, Zur Erinnerung an G. W. (1914); H. Bresslau, Gesch. der Mon. Germ.
Hist. (Neues Archiv XLII, 1921); E. Fueter, Gesch. der neueren Historiographie (3de dr. 1936), blz. 488 vlg.; G. P. Gooch, History and Historians in the 19th Cent. (new ed. 1952), blz. 110 vlg.; J. W. Thompson, Hist. of Historical Writing II (1942), blz. 198 vlg.; H. v.
Srbik, Geist und Gesch. vom deutschen Humanismus bis z. Gegenw. I (1950), blz. 297 vlg.
