letterlijk (Frans) „blaadje”, was oorspronkelijk een aparte bijlage van de krant, van klein formaat (kwarto), bestemd voor advertenties. Het „Journal des Débats” stond kort na zijn oprichting in 1789 aan zijn medewerker, de royalistisch gezinde Abbé J.
L. de Geoffroy toe, de niet voor advertenties gebruikte ruimte in dit bijblaadje te vullen met mededelingen, critieken en beschouwingen over onderwerpen, die voor het hoofdblad niet zwaarwichtig genoeg werden geacht. Men vond hier aankondigingen van theaters, toneelcritieken, kunst- en literaire critieken en causerieën over alledaagse gebeurtenissen. Ten gevolge van het grote succes van dit „feuilleton” werd de rubriek enkele jaren later, in 1801, verplaatst naar het hoofdblad en werden de advertenties elders geplaatst; maar het bleef van de overige inhoud gescheiden door een dikke streep, de ook nu nog bekende feuilletonstreep. Het werd ook nooit op de voorpagina, maar altijd op de tweede of derde pagina geplaatst.In deze vorm werd de feuilletonrubriek met haar gemengde inhoud bij de meeste andere Franse kranten ingevoerd. Voorts in de Italiaanse, Spaanse, Zwitserse, Oostenrijkse en Duitse pers.
Napoleon I bevorderde de ontwikkeling van het feuilleton, omdat onder zijn persdictatuur de krant zich over politieke onderwerpen niet vrij mocht uiten en de aandacht van het publiek moest worden afgeleid door kwesties buiten de politiek. Toch werd het feuilleton in de Franse, zowel als in de Duitse pers in de eerste helft van de 19de eeuw vaak gebruikt voor politieke zinspelingen en verdekte aanvallen op de regering.
De roman in afleveringen werd ca 1830 in de Franse pers het eerst ingevoerd en vond eveneens ingang in die van andere landen.
In het Nederlandse taalgebied betekent de uitdrukking feuilleton uitsluitend het roman-feuilleton. De onderwerpen, die de inhoud van het oorspronkelijke Franse feuilleton uitmaakten, vinden hun plaats tussen de overige tekstinhoud van de krant. In de Engelse en Amerikaanse pers heeft het feuilleton als een door de bekende streep afgescheiden apart gedeelte nooit ingang gevonden. Wel kan men echter spreken van een feuilletonistische stijl, die daarin tot uiting komt, dat een bepaalde bijdrage in de krant het persoonlijk beleven van de schrijver in de vorm van een causerie weergeeft. De feuilletonistische stijl is dus niet beperkt gebleven tot de oorspronkelijke onderwerpen van het oude feuilleton, maar wordt ook vaak toegepast in het politieke gedeelte. Aan de andere kant worden ook de rubrieken toneel, kunst, literatuur en wetenschap in de moderne dagbladpers vaak op een geheel andere manier opgemaakt dan de feuilletonistische.
PROF. DR K. BASCHWITZ
Lit.: T. Kellen, Aus der Gesch. des F. (1909); E. Meunier, Die Entwicklung des F. in der grossen Presse, diss. Heidelberg (1912); E. Meunier u. H. Jessen, Das deutsche F. (1931); Georg Weill, Le Journal. Origines, évolution et rôle de la presse périodique (Paris 1934); W. Haake, Feuilletonkunde (2 dln 1942).
