(spr. uit: Wenizélos), (Kyriakos), Grieks staatsman (Moerniés, Kreta, 23 Aug. 1864-Parijs 18 Mrt 1936), studeerde rechten te Athene en werd advocaat te Chania (Kreta) in 1886. Kreta stond toen nog onder Turkse heerschappij.
Toen de Griekse prins George (zoon van koning van Griekenland George I) gouverneur van het eiland was geworden, werd Venizelos minister van Justitie (1899). In 1905 riep Venizelos de opstand uit (Revolutie van Thérisso); hij eiste van de Mogendheden, die het eiland bezetten, een onafhankelijke constitutie; deze riepen hun troepen terug. In 1908 ontstond een nieuwe revolutie; de Kretensers riepen onder leiding van Venizelos de vereniging van Kreta met Griekenland uit. In 1910 werd Venizelos ministerpresident van Griekenland. Intussen werd de Balkanbond voorbereid (die in 1912 gesloten werd). Griekenland verklaarde de oorlog aan Turkije op 30 Sept. 1912.
Een nieuwe Balkanoorlog barstte uit in 1913: Servië en Griekenland tegen Bulgarije. Venizelos heeft bij het sluiten van de vrede te Boekarest alles ten voordele voor zijn land kunnen beslechten: Kreta, Epirus, Macedonië en vele eilanden werden weer Grieks. In 1914 barstte Wereldoorlog I uit; tot 1915 is Griekenland neutraal gebleven, toen vroeg de Entente aan Griekenland deel te nemen aan de campagne van de Dardanellen. Koning Constantijn was er tegen; Venizelos er voor. In 1916 ontketende hij te Saloniki een revolutie tegen de koning en vormde een tweede staat, die aan de kant van de Geallieerden deelnam aan Wereldoorlog I. Dezen besloten de koning te verbannen en zijn tweede zoon Alexander op de troon te zetten (29 Mei 1917); Venizelos kwam terug als premier in Athene.
Na de wapenstilstand heeft Venizelos Griekenland in Neuilly (1919) en Sèvres (1920) vertegenwoordigd. Na de verkiezingen in 1920, na de dood van koning Alexander, trok hij zich terug uit de politiek en ging in Parijs wonen. In 1925 heeft hij de belangen van Griekenland behartigd in Lausanne. In 1935 vroeg een groep révolutionnaire officieren hem nogmaals hun aanvoerder te worden; overwonnen door de regering, moest hij naar Parijs vluchten.Lit.: C. Kerófiles, Un homme d’état: V., sa vie et son œuvre (Paris 1915); S. B. Charter, Life of V. (London 1921); H. A. Gibbon, V. (London 1921); E.
Driault en M. Lhéritier, Hist. diplom. de Grèce de 1821 à nos jours, 5 dln (Paris i925-’26); Ph. Cosmetatos, La Grèce et l’Entente depuis la grande guerre, 2 dln (Paris 1926).
