Jezuïet, martelaar, door Leo XIII in 1886 zalig verklaard (Londen 25 Jan. 1539 ~ Tyburn 1 Dec. 1581), liet, ofschoon uit katholieke ouders geboren, zich na voltooiing van zijn studies aan de universiteit van Oxford tot Anglicaans diaken wijden. De afgelegde suprematie-eed bezwaarde zijn geweten dermate, dat hij in 1569 tot de Katholieke kerk terugkeerde.
Hij ging naar het seminarie van Allen te Douai in Frankrijk en trad te Rome in 1573 in de Sociëteit van Jezus. Na nog enkele jaren in Praag de rhetorica en filosofie gedoceerd te hebben werd hij door Allen met toestemming van de generaal der Orde aangezocht voor het missiewerk in Engeland. Hij vertrok onder leiding van Robert Persons in 1580 en ontwikkelde in Katholieke en Anglicaanse kringen een onvermoeide werkzaamheid. Zijn geloofsijver en meer nog zijn geschrift Decem Rationes, d.w.z. tien redenen om het oude geloof trouw te blijven, waren oorzaak, dat hij zich aan steeds heviger vervolging van de zijde der overheid zag blootgesteld.
Meermalen slaagde hij er in daaraan te ontkomen, maar op 14 Juli 1581 werd hij door verraad van een valse vriend tijdens een predikatie te Lyford gearresteerd. De schoonste beloften van koningin Elisabeth, wier aandacht hij destijds als gevierde student van Oxford had getrokken, noch de wreedste folteringen konden hem tot ontrouw aan de Katholieke kerk bewegen. Een openbaar dispuut, dat men hem in de kapel van de Tower opdrong, eindigde in een fiasco voor zijn belagers. Onder beschuldiging van landverraad werd hij op i Dec. 1581 op de plaats van terechtstelling bij Londen, tegelijk met twee andere priesters, opgehangen en gevierendeeld.H. J. J. WACHTERS
Lit.: W. v. Nieuwenhoff S.J., E. C. (1888); J. Pollen, E.
C. and his companions (London 1908); E. Waugh, E. C., Jezuïet en martelaar (Nijmegen 1947).
