Duits sociaal-democratisch politicus, eerste president van de Duitse Republiek (Heidelberg 4 Febr. 1871 - Berlijn 28 Febr. 1925), was eerst zadelmaker, maar gaf in 1893 zijn handwerk op, om redacteur van een sociaal-democratische krant in Bremen te worden. In 1905 werd hij secretaris van het bestuur van zijn partij in Berlijn, in 1913 als opvolger van Bebel haar voorzitter.
In 1912 kwam hij in de Rijksdag. Hij onderscheidde zich als een rustig, zakelijk en tactisch man en vooral aan zijn invloed was het te danken, dat de Duitse sociaal-democratie niet aan revolutionnaire avonturen ten offer viel. Vooral fungeerde hij als rem op de wildere Scheidemann.Op 9 Nov. 1918 nam Ebert van Prins Max van Baden het Rijkskanselierschap over. De omstandigheden, waaronder Scheidemann op diezelfde dag nogal impulsief de Republiek uitriep, betreurde hij. In de „Rat der Volksbeauftragten”, waar hij één van zes was, had zijn stem het meeste gewicht. In deze voor Duitsland kritieke dagen heeft hij alles gedaan, om de eenheid naar binnen en naar buiten te handhaven. In Febr. 1919 koos de in Weimar samengekomen Nationale Vergadering hem tot voorlopig Rijkspresident. In Oct. 1922 besloot de Rijksdag, hoewel de grondwet een Volksabstimmung voorschreef, met het oog op Duitslands situatie zijn Presidentschap tot Juni 1925 te verlengen zonder dat er presidentsverkiezingen werden gehouden.
Ebert heeft zijn moeilijk ambt met grote waardigheid vervuld en kon, behalve bij uiterst links en bij uiterst rechts, op het vertrouwen van het Duitse volk rekenen. Vóór het aflopen van zijn ambtstijd stierf hij aan de gevolgen van een operatie. Zijn einde werd verhaast door niet-gegronde aanvallen van extreem-nationalistische zijde, als zou hij door bevordering van de stakingen van Jan. 1918 tot de nederlaag van Duitsland hebben bijgedragen.
J. R. EVENHUIS
Bibl.: Schriften, Aufzeichnungen, Reden (2 Bde, 1926); Kämpfe und Ziele (1927).
Lit.: P. Kampffmeyer, Friedrich Ebert (1925); Friedrich Ebert und seine Zeit. Ein Gedenkwerk (1928); Emil Felden, Eines Menschen Weg. Ein Fritz-Ebert-Roman (1927).
