alphabetische lijst van alle in de Bijbel voorkomende woorden met opgave van de plaats, waar zij gevonden worden (concordare, Lat., overeenstemmen). Om het belang van de inhoud van de Bijbel op zichzelf en verder om bewijsplaatsen bijeen te brengen begon men reeds in de middeleeuwen Bijbelconcordanties te maken, zo Antonius van Padua (13de eeuw): Concordantiae morales in 5 boeken.
Hierop volgden andere, men vergelijke ook de Indices biblici achter verschillende uitgaven der Vulgata. Deze soort is verdrongen door eenvoudiger woordconcordanties. Een eerste op de Vulgata gaf kardinaal Hugo de Sancto Caro (1263), nieuwere zijn die van de Jezuïeten de Raze c.s. (1851), gevolgd door die van Peultier, Étienne en Gantois (i8g6). Op het Griekse Nieuwe Testament bestaan concordanties sedert de 16de eeuw, van Betulejus (1546), Henri Étienne (1594), E.
Schmid (1638), gevolgd door de nieuwere van C. H. Bruder (7de dr., 1913), O. Schmoller (5de dr., 1923) en die van W.
F. Moulton and A. S. Seden (3de dr., 1926).
Een concordantie op het Hebreeuwse Oude Testament gaf de Rabbi Isaac Nathan, 1437-1445; de nieuwe is van S. Mandelkern in grote en kleine editie (beide 1896; herdr. 1925). Op het Griekse Oude Testament, de Septuaginta maakte Abr. Trommius zijn concordantie (Amsterdam 1718); de nieuwe is die van E.
Hatch and H. Redpath in twee delen met een supplement (Oxford 1892-’97). Zij bestaan voorts in alle talen; een voorbeeld van een verpletterende omvang is die van James Strong, Exhaustive Concordance of the Bible op grond van de Engelse Authorised Version en de Amerikaanse variaties daarop, dat zijn naam met recht draagt (1894, laatste dr. 1947). In Nederland komen in de Hervormingstijd concordanties op, zoals De Fonteyne des levens (Rotterdam 1619, maar oorspronkelijk in het Latijn te Antwerpen verschenen in 1533).
De grote Nederlandse concordantie is die van ds Abr. Trommius, predikant te Groningen, begonnen in 1672 en, ook in beknopter dan de oorspronkelijke vorm vele malen herdrukt, het laatst te Rotterdam in 1947. Van deze verbale concordanties zijn te onderscheiden de reale concordanties (naar onderwerp), die echter beter bij de bijbelse woordenboeken kunnen worden ingedeeld, hoewel zij soms de naam „concordantie” dragen, bijv. Harper’s Topical concordance (New York 1940).
Behalve Bijbelconcordanties bestaan er ook van de Koran (door G. Flügel, Leipzig 1842, herdr. 1898), van de werken van Luther (door F. W. Lomler, Darmstadt i827-’29), van Thomas a Kempis (door R.
Storr, 1910). Vooral de Engelsen en Amerikanen hebben er talrijke vervaardigd van Engelse en klassieke schrijvers. In Princeton bestaat zelfs „The Concordance Society” met geregelde publicaties.PROF. DR J. N. BAKHUIZEN VAN DEN BRINK
Lit.: F. G. Wieder, De Schriftuurlijke liedekens (1900), 36 vlgg.; Herzog-Hauck, Realencykl. f. Theol. u.
Kirche, 3de dr., Bd X, 695-703; Buchberger, Lexikon f. Theol. u. Kirche, Bd II, 287; I. G.
Mudge, Guide to referencebooks, 6th ed. (Chicago 1936, Suppl. 1947).
