(1) departement in de Zuidamerikaanse republiek Peru. Het departement,
dat in het N. aan Ecuador grenst, heeft een oppervlakte van 32482 km2 en telt (1945) 544271 inw., waarvan 425258 op het platteland woonachtig. Het is onderverdeeld in acht provincies. Doorsneden door de Andes, heeft het een zeer onregelmatig reliëf en een zeer gevarieerd klimaat; warm en vochtig in de rivierdalen, meer gematigd in de lagere bergstreken, koud en droog in de hogere delen. Als gevolg van bodemstructuur en verschillende klimatologische voorwaarden, uit de landbouw zich in diverse bedrijfsvormen.
Onder de akkerbouwgewassen neemt de maïs de eerste plaats in met 30 pct van de met deze gewassen beteelde oppervlakte; andere producten van betekenis zijn tarwe, gerst, tabak, koffie, thee en suikerriet. Ook de veeteelt is niet van betekenis ontbloot. De aanwezigheid van vele rivieren, waarvan de voornaamste de Rio Maranon is, vergemakkelijkt het vervoer van deze voortbrengselen.
De rijkdom aan delfstoffen is groot: goud, zilver, koper, lood, zink en steenkolen worden gewonnen. Bekendheid genieten ook de thermale bronnen, reeds bezocht in de Inca-tijd.
Aan nijverheid is te noemen de vervaardiging van strohoeden.
(2), provincie, onderdeel van het gelijknamige Peruaanse dep., met een oppervlakte van 3935 km2 en een bevolking van 135469, waarvan 80 pct op het platteland gevestigd is.
(3), de hoofdstad van het departement en provincie van die naam, gelegen op 7°09'25" Z.Br. en 78°3i'3o'/ W.L.v.Gr., op 2750 m boven de zeespiegel, is een van de voornaamste plaatsen van het noordelijk berggebied van Peru. De stad, op 16 km van het station Chilete aan de Pacasmayospoorweg, is het middelpunt van een mijnbouwen landbouw- (graan) gebied met als locale nijverheid vervaardiging van kleding, leer en strohoeden. Het was te Cajamarca dat op bevel van de Spaanse veroveraar Pizarro de laatste Incavorst, Atahualpa, om het leven werd gebracht, ondanks diens aanbod als losprijs een zodanige hoeveelheid goud en zilver te betalen als zijn cel kon bevatten.
In de omgeving van de stad bevinden zich thermale bronnen (Banos del Inca). Van de stad leiden wegen naar Pacasmayo, Truyello en de rivier de Maranon.
H. A. BOMER.
