(Emetica, Vomitiva) zijn middelen, die braken opwekken, hetzij door prikkeling van het in het centrale zenuwstelsel gelegen braakcentrum zelf (directe werking), hetzij door prikkeling van in het maagslijmvlies aanwezige eindigingen van bepaalde zenuwen, die de prikkel naar het braakcentrum overbrengen (reflectorische werking). Apomorphine, een uit morphine bereid alkaloïde, dat onderhuids wordt ingespoten, werkt direct op dit centrum, kopersulfaat (sulfas cupricus), braakwijnsteen (tartarus emeticus) en braakwortel (Radix Ipecacuanhae), die door de mond worden toegediend, stellen het braakmechanisme reflectorisch in werking. (I-pe-cacu-anha (Zuidamerikaanse Tupi-taal) betekent: „klein plantje, dat aan de weg staat en braken verwekt”).
Braakmiddelen werden in vroeger tijden, toen men er, evenals van laxantia, de verwijdering van „ziektestoffen” uit het lichaam van verwachtte, veel meer gebruikt dan tegenwoordig. Ook bij vergiftiging is de toepassing van braakmiddelen bijkans verlaten en vervangen door het, bovendien effectiever, spoelen van de maag met behulp van de maagsonde. Een methode om braken op te wekken, die altijd snel kan worden beproefd, is het steken van een vinger achter in de keel of het kittelen hiervan met een veer. Bij gestoord bewustzijn mag nooit braken worden opgewekt, daar dan, door uitblijven van de hoestprikkel, braaksel in de luchtpijp en dieper gelegen luchtwegen kan terechtkomen — kan worden „geaspireerd”.
Braakwijnsteen wordt nauwelijks meer toegepast, apomorphine kan soms nog zeer nuttige diensten bewijzen, kopersulfaat werkt bij fosfor vergiftiging niet alleen braakverwekkend, maar koper en fosfor vormen samen het moeilijk oplosbare koperfosfide. Radix Ipecacuanhae wordt in kleine doses als hoestmiddel gebruikt, daar, bij de lichte graad van misselijkheid, die er door wordt verwekt, speeksel en, in de luchtwegen, dun slijm wordt afgescheiden, dat het ophoesten van taai slijm, waarmede het dunne zich vermengt, vergemakkelijkt (werking als expectorans).
DR L. W. VAN ESVELD
