a. Boomschorskleding is een kleding, waarvoor de grondstof geleverd wordt door de min of meer geprepareerde schors van bepaalde boomsoorten. Bij enkele volken (dwergvolken, en enkele andere) draagt men als schaamgordel of schortje een stuk nauwelijks geprepareerde boomschors.
Deze kleding staat dus naar haar aard dicht bij de gras- of bladerenkleding. Bij andere volken (speciaal in Noord-Amerika, doch ook in Afrika en Oceanië) worden de smalle baststroken tot grotere lappen samengevlochten of komt men er toe de vezels zo ineen te draaien, dat men een draad krijgt waarmee een ruwe doek kan worden gesponnen. De meest bekende vorm van boomschorskleding is echter die, waarbij door een zorgvuldige bewerking de stroken boomschors tot grote lappen worden verenigd. Hoofddoeken, jakken, rokvormige kledingstukken worden aldus van boomschors vervaardigd, welke dan, hetzij met helle kleuren, hetzij door het opnaaien van kleurige lapjes, schelpjes, stukjes mica en dergelijke worden versierd.Het productieprocédé bestaat in het kloppen van de boomschors. Na enkele voorbereidende bewerkingen te hebben ondergaan, worden de boomschorsstroken met de randen over elkaar op een houten blok gelegd en dan door langdurig kloppen met elkaar verenigd. De kloppers hebben in Indonesië en Oceanië een rotan handvat, waardoor de eigenlijke klopper, die van een gegroefde steen is of ook wel van een sterke schelp, goed doorzwiept. Zulke foeja (Ned.-Indië) of tapa (Oceanië) vinden wij in alle werelddelen. De verbreiding blijft echter beperkt, omdat zij gebonden is aan het voorkomen van bepaalde boomsoorten.
De boomschorskleding, die weinig duurzaam is en waarvan de bewerking veel tijd vraagt, werd en wordt overal door de geweven kleding verdrongen. Dit betekent in zoverre cultuurverlies als door de eigenaardige stijfheid van de boomschors de kleding, hieruit vervaardigd, ook een eigen stijl heeft. Zo zijn de boomschorsrokken van de To Bada vrouwen (Midden-Celebes) van een crinoline-achtig voorkomen.
Is de boomschorskleding als kleding voor iedere dag verdrongen, dan blijft zij voor min of meer sacrale doeleinden nog wel in gebruik. Zo is de rouwkleding soms boomschorskleding of draagt de priester in functie boomschors.
b. Behalve voor kleding wordt de boomschors nog voor tal van andere doeleinden gebruikt. Zo vinden wij zowel in Australië als bij de Vuurlanders en in het Amazone-gebied van Zuid-Amerika een kano van boomschors vervaardigd. In Noord-Europa, op Groenland in het noordelijk gedeelte van Noord-Amerika vinden wij boomschorsdozen en watervaten. Zijn al deze gevormd van toegenaaide stukken bast, elders worden boomschorsrepen voor de vervaardiging van allerlei gebruiksvoorwerpen als sandalen, manden en dergelijke gebezigd (Siberië, Voor-Azië, Afrika).
PROF. DR H. TH. FISCHER
Lit.: N. Adriani en A. C. Kruyt, Geklopte boomschors als kleedingstof op Midden-Celebes en hare geographische verspreiding in Indonesië. Met aanteek. enz. van J. D.
E. Schmeltz, Publ. uit ’s Rijks ethn. Museum. Serie II, no 4 (1905); Die Rindenstotfe der Südsee, von A. Bühler und W. Naumann, Ciba-Rundschau, XXXII (1938).
