of Jan de Clerc, Vlaams dichter (Tervuren bij Brussel, kort na 1280 - Antwerpen in of kort na 1352), was „schepenclerc” of stadssecretaris van Antwerpen; voornaamste discipel van Maerlant, en de beste vertegenwoordiger van die literatuur van „clercken” of geleerden, die zich in de 14de eeuw, toen de opkomst van de burgerij de kring van lezers uitbreidde, beijverden om hun ernstige lectuur te verschaffen en heel de kennis van de tijd in rijm te boek stelden. Zijn Brabantsche Yeesten, waarvoor hij Maerlant’s Spieghel en Heelu’s Yeeste van Woeringen gebruikte, zijn een verheerlijking van de dynastie der hertogen van Brabant.
Zijn hoofdwerk is Der Leken Spieghel (begonnen 1325, voltooid 1330), verdeeld in 4 boeken: een uitvoerig leerdicht, eigenlijk een wereld- en heilsgeschiedenis, vermengd met een plichtenleer van de Christen en van de burger. Het derde boek, waarin Boendale handelde over dichters en dichtkunst, vormt als het ware een eerste proeve van poëtica in het Nederlands. Een aanvulling leverde hij in Jans Teesteye, d.i. Jans overtuiging, waarin hij zijn mening over de wereld uiteenzette en tevens de gebreken en het ideaal der onderscheiden levensstaten aanwees. Nuchter en zakelijk rijmschrijver, hekelde Boendale zonder veel bezieling en hartstocht de wantoestanden van zijn tijd; toch verkondigde hij ook vele gezonde denkbeelden. In tegenstelling met Maerlant heeft hij een optimistische kijk op wereld en maatschappij.PROF. DR E. ROMBAUTS
Bibl.: Uitgaven: Brabantsche Yeesten, door J. F. Willems (1839); Der Leken Spieghel, door M. de Vries (1844-1848); Jans Teestye.. door F. A. Snellaert, in: Ned. Gedichten uit de 14de eeuw, (1869), 137-275.
Lit.: P. Ginard, Jan B., gezegd Jan de Clerc van Antwerpen (1853); R. Haerynck, Jan B., ook geheeten Jan de Clerc; zijn Leven, zijne Werken en zijn Tijd (1888), met daarop uitvoerige critiek door W. de Vreese in Ned. Museum, 1890 I, II; 1891, I; J. A. Goris, Nieuwe Elementen van de Biographie van J. v.
B., in V.M.A. (1924); F. Prims, Gesch. van Antwerpen, IV, 2de boek (1933).
