Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-12-2022

Bankim chandra CATTOPADHYAYA

betekenis & definitie

(of Chatterji), Bengaals novellist (District der 24 Parganas 27 Juni 1838 - 8 Apr. 1894), Brahmaan van geboorte, genoot een zeer verzorgde opvoeding te Calcutta, waar hij aan de Universiteit studeerde, om vervolgens in Indische civiele dienst te treden en verscheidene functies te bekleden tot 1891. Hij was de beste Bengaalse schrijver der 19de eeuw, en een waardige epigoon van Walter Scott.

Zijn eerste novelle Durges Nandini (De dochter van het Hoofd) wekte al dadelijk groot opzien in Bengalen en hij vestigde zijn naam voorgoed door Kapala-Kundala en Mrinalini. De sociale en nationale bekommeringen die de Bengaalse letterkunde in deze tijd kenmerken vinden haar neerslag in zijn novelle Bisha-Brikkha (Vergifboom-Visa-Vrksa), weldra gevolgd door een reeks andere die een diepe invloed uitoefenden op het geletterd publiek van Bengalen. Het belangrijkste werk, vooral ook wegens de daardoor ontketende politieke gevolgen, was Anandamath (Het klooster der Zaligheid, 1882). Het verhaal behandelt de fakiropstand in Bengalen van 1772 en beschrijft de vernietigende overwinning, die de opstandelingen behaalden tegen de gezamenlijke macht van Engelsen en Mohammedanen. Toch onderwerpen zij zich op raad van een profeet aan het Engelse gezag, omdat daardoor alleen aan de Mohammedanen weerstand kan geboden worden en de Engelsen in staat zijn de speculatieve geest der Indiërs te gewennen aan de logica der feiten.

Deze opvatting heeft hij nog eens in een religieus-sociale verhandeling Dharmatattwa uiteengezet. Zo wekt de Anandamath dan toch de hoop op de uiteindelijke bevrijding van Bengalen. Die laatste gedachte spreekt zeer sterk uit het gedicht Bande Mataram (Ik groet de Moeder), waarin de dichter het beeld van de moedergodin Kali met de personificatie van het vaderland laat vervloeien. Door de prikkelende muziek die er bij gecomponeerd werd, is het het geliefkoosd strijdlied geworden voor de Bengaalse nationalisten.

Onder zijn volgelingen citeren we vooral de Nobelprijswinnaar Rabindranath Thakur (z Tagore) en Nabin Chandra Sen.H. VAN LOOY.

< >