(1) is een stad (Tsjechisch: Slavkov u Brna) in Zuid-Moravië (Tsjecho-Slowakije) met (1939) 4800 inw. en het meest bekend door de zgn. Drie-Keizersslag (op 2 Dec. 1805, eerste verjaardag van Napoleons keizerskroning). Nadat de Franse keizer in Nov.
Wenen had bezet, was het Oostenrijkse leger naar het N. teruggetrokken en had zich in Moravië met de Russen verenigd. Met ruim 70 000 man legerden zich de Fransen rondom Brünn en wachtten de aanval van hun tegenstanders, die zich, 86 000 man sterk, onder de keizers Frans I en Alexander I bij Olmütz hadden geconcentreerd, af. Toen deze kwam had Napoleon een sterke stelling ingenomen langs de Goldbach, ter rechterzijde aangeleund aan meren en moerassen. Het doel van den Russischen veldheer, Koetoesow, was, de Franse rechtervleugel onder Davout te doorbreken en vervolgens het centrum omvattend aan te grijpen. Het hieraan verbonden gevaar, nl. dat het centrum van de stelling der verbondenen, de hoogten bij Pratzen, nagenoeg van troepen ontbloot werd, had Napoleon doorzien. Bij het aanbreken van de dag, onder een dikke nevel, zette de Russische aanval in.
Toen te 8 uur de „zon van Austerlitz” doorbrak, zag Napoleon zijn vermoeden bevestigd. Een met grote kracht en beleid uitgevoerde aanval van Lannes en Murat had plaats tegen de rechtervleugel der verbondenen onder Bagration, terwijl Soult de hoogten van Pratzen bestormde. Bagration werd naar Austerlitz teruggeworpen; Soult doorbrak de vijandelijke stelling in het centrum en zwenkte daarna in tegen de linkervleugel onder Buxhöwden, welke, na aanvankelijk succes met zware verliezen het slagveld moest ontruimen. De slag, een merkwaardig voorbeeld van defensief-offensief met tactische doorbraak, wordt algemeen als een van de schitterendste overwinningen van den keizer der Fransen beschouwd. Hij kostte de verbondenen 27 000 man aan doden, gewonden en gevangenen, de Fransen omstreeks 7 000 man. Nog dezelfde avond begonnen de onderhandelingen over een wapenstilstand, welke zou leiden tot de vrede van Presburg (26 Dec. 1805).Lit.: Austerlitz, in Revue d’Hist., publ. par la section hist. de l’E. M. de Parmée (1907); La question des étangs d’Austerlitz, ibid. (1908); E. Mayerhoffer von Vedropolje, Die Schlacht bei Austerlitz (Wien 1912); G. Mauguin, Autóur de la bataille d’Austerlitz, in Revue des Et. Napol. (1931).
(2), dorp in de gemeente Zeist der provincie Utrecht, dat ontstaan is uit het kamp, door Franse en Nederlandse troepen in 1804 op de Amersfoortse heide betrokken en in 1805 genoemd naar de plaats in Moravië, waar Napoleon I op 2 Dec. 1805 in de Drie-Keizersslag de overwinning behaalde. Het bleef een gehucht tot 1861, toen jhr A. J. de Beaufort er een eigen kerk aan schonk, die ten N.W. van het plaatsje aan de straatweg is gelegen. In de nabijheid van het dorp bevindt zich de pyramide van Austerlitz, een kunstheuvel van 65 m absolute hoogte, ter herinnering aan het kamp van 1804 opgericht. Het geheel is in 1893 uitgegraven en de stenen met opschriften zijn toen hersteld.
