Hongaars veldheer uit de revolutie van 1848 (Toporcz, tegenw. Toporec, in N.
Hongarije, tegenwoordig Slowakije, 30 Jan. 1818-Boedapest 20 Mei 1916), stamde uit een Duitse familie, diende tot 1845 in de garde en studeerde daarna scheikunde. In 1848 bood hij aan de Hongaarse revolutionnaire regering zijn diensten aan als officier en klom snel op, zodat hij in Nov. als generaal het opperbevel kreeg over het Hongaarse noorderleger. Hij had toen reeds successen behaald tegen de Kroatische hulptroepen der Oostenrijkse regering. Voor het leger van de Oostenrijkse aanvoerder von Windischgratz week hij, tot misnoegen van de Hongaarse revolutionnaire leider Kossuth, aanvankelijk terug, maar zijn tactiek bleek doelmatig en toen de opperbevelhebber der Hongaarse troepen, de Pool Dembiskni, bij Kapolna een nederlaag geleden had (26-28 Febr.) werd Görgey weldra zijn opvolger (31 Mrt ’49).
Hij behaalde nu een reeks van successen tegen Windischgratz en de Oostenrijkers, culminerende in de bestorming van Boeda (21 Mei). Hoewel hij tegen de radicale politiek van Kossuth was, die in April ’49 de onafhankelijke Hongaarse republiek had uitgeroepen, aanvaardde hij toch een ogenblik de functie van minister van Oorlog, die hij met het opperbevelhebberschap combineerde.Toen evenwel een Russisch leger onder Paske-witsj de Oostenrijkers te hulp kwam, keerde de krijgskans. Görgey leed nederlagen tegen de Oostenrijkse generaal Haynau, o.a. te Pered (22 Juni) en te Komorn (11 Juli), en moest zich over de Theis terugtrekken. Na de catastrofe van het Zuidhongaarse leger bij Temesvar (9 Aug.) droeg Kossuth de dictatoriale volmacht, die hij verkregen had, aan Görgey over (11 Aug.), die vervolgens de 13de Aug. met 22 000 man voor de Russen capituleerde bij Vilagos. Terwijl bij het volgende strafgericht 13 van zijn generaals werden opgehangen, kreeg hij zelf op voorspraak van de tsaar gratie en werd geïnterneerd te Klagenfurt.
Hier hield hij zich voortaan met zijn studies bezig. Na zijn terugkeer in Hongarije in 1867 was hij nog werkzaam als spoorwegingenieur. Van Hongaars-radicale zijde is hem verraad aan de revolutie verweten. Hiertegen heeft hij zich verweerd in het boek: Mein Leben und Wirken in Ungarn 1848 und '49 (2 dln, 1852).
PROF. DR TH. J. G.
LOCHER
Lit.: St. Görgey, A. G. (2 dln, 1916); L. Steier, G. en Kossuth (1924, in het Hong.).
