Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 17-10-2024

ARTEMISIA (plantengeslacht)

betekenis & definitie

of alsem is een belangrijk geslacht uit de familie der Composieten, ongeveer 200 soorten omvattend, meest van de noordelijke gematigde streken. Het zijn kruiden of heesters met meestal gedeelde bladeren en talrijke kleine, in trossen of aren bijeenstaande bloemhoofdjes van meestal gele, buisvormige bloempjes.

De bloemen hebben droge, stuivende pollen en zijn meer of minder anemophiel (z bestuiving). Vele soorten zijn woestijnplanten en hebben xerophiele eigenschappen (z Xerophyten). Zij zijn grijs-groen of witviltig en dikwijls aromatisch.De gewoonste soort in Nederland is A. vulgaris, de Bijvoet, een plant van ruigten, met een groot areaal. In China en Japan bereidt men uit de bladeren en de toppen een grauwe, wollige stof, de zgn. bijvoetwol, die als geneesmiddel, in het bijzonder tegen jicht en podagra, wordt gebruikt. Merkwaardig is de verspreiding van de A. campestris met haar fijn gespleten bladeren. Deze soort komt voor in Noord-Azië en Oosten Midden-Europa en volgt hier de grote rivierdalen. Verder vindt men in Nederland nog, op kleigrond langs de zeekust, de viltige A. maritima.

Deze wordt wel als huismiddel tegen koorts gebruikt. A. Dracunculus, uit Siberië en Z.O.-Europa, de dragon, met gave, langwerpige bladeren, wordt gekweekt voor toekruid bij salade en voor kruidenazijn, zo ook wegens de citroengeur der bladeren.

A. Abrotanum, een soort van de Middellandse Zee, met in draaddunne slippen verdeelde bladeren, het zgn. citroenkruïd. Zeer bekend is de absint, A. Absinthium, een Zuideuropese plant, die, als geneeskrachtig, sinds lange tijd gekweekt en aan dijken, wegen enz. vaak verwilderd aangetroffen wordt. Men bereidt er het beruchte absint-extract uit.

A. mutellina, de „Edelraute” der Alpenbewoners, ook de verwante A. spicata der Alpen, dienen mede als artsenij en voor likeurbereiding. Een zeer bekend artsenijgewas is nog de A. Cina uit Turkestan, waarvan de bloemhoofdjes, de zgn. Flores Cinae, wegens het santoninegehalte als wormmiddel dienst kunnen doen. In Noord-Amerika geniet A. tridentata een grote bekendheid, de zgn. ,,sagebrush”, een witwollige struik met drietandige bladeren, die de karakterplant van het „Great Basin” om Salt Lake City genoemd kan worden. Vermeld zij ten slotte, dat verschillende soorten als A. lactiflora, A. Stelleriana e.a. als bladsierplanten op rotsjes, borders enz. worden gekweekt.

< >