(1) eiland van 129 ha, met ongeveer 300 inw., meest vissers, aan de Franse kust tussen de mond der Charente en het eiland Oléron en behorende tot het departement Charente-Inférieure. Vóór 1707 was het eiland door een strook land met de vaste wal verbonden.
In Aix kwam Napoleon I in 1815 aan boord van het Engelse oorlogsschip „Bellerophon”.(2), (Aix-en-Provence), een stad van (in 1938) 26 716 inw. in het Franse departement Bouches-du-Rhône,ligt op 747 km afstand van Parijs en op 177 m hoogte in een vruchtbare vlakte aan de Are en aan de spoorlijn Lyon-Grenoble-Marseille. Het is de oude hoofdstad van Provence en de zetel van den aartsbisschop van Arles en Embrun. Zij heeft door haar oude patriciërshuizen een ouderwets voorkomen. Men vindt er een universiteit met godgeleerde, rechtsgeleerde, en wijsgerige faculteit, een academie van wetenschappen, een bibliotheek met 1 200 handschriften en twee musea. Tot de mooie gebouwen der stad behoren de hoofdkerk met een antiek baptisterium, het paleis van justitie, het stadhuis en de schouwburg.
Aix is het middelpunt der olijfolie-industrie; verder zijn er katoendrukkerijen, hoeden- en meelfabrieken. Er wordt handel gedreven in olie, wijn, koren, meel enz. De warme bronnen van Aix waren den Romeinen reeds bekend; de stad werd onder de naam Aquae Sextiae door den proconsul Cn. Sextius Calvinus gesticht (123 n. Chr.). Op de vlakte tussen Aix en Arles ligt het slagveld, waar Marius een overwinning behaalde op de Teutonen (102 v. Chr.). Het werd in de 4de eeuw de hoofdstad van Narbonensis Secunda. De Westgoten bezetten het in 477, de Saracenen in 731. In de Middeleeuwen was Aix de hoofdstad van het graafschap Provence; na de 12de eeuw werd het een belangrijk cultuurcentrum. Het kwam in 1487 aan de kroon van Frankrijk; in 1501
vestigde Lodewijk XII er het parlement van Provence, dat tot 1789 bestond en waarin Mirabeau zijn stormachtige redevoeringen hield. De stad heeft in Wereldoorlog II niet geleden; op 22 Aug. 1944 werd zij door een aan de Riviera ontscheept Frans leger onder generaal de Lattre de Tassigny bevrijd.
In de oude stad, noordkant, bevindt zich de kathedraal St. Sauveur uit de 11de-13de eeuw met rijk, fijn-besneden middel-gothisch portaal en houten deuren, ten Z. daarvan een Romaanse kloostergang. Waardevolle 14de eeuwse muurschilderingen in de St Jean de Malte (13de eeuw), fijn houtsnijwerk in het classicistische Hotel de Ville (± 1640).
(3) (Aix-les-Bains, het Romeinse Aquae Gratianae of Aquae Domitianae) is een stad met in 1938: 8730 inw. en een veelbezochte badplaats in het Franse departement Savoie, 12 km ten N. van Chambéry aan de spoorwegen Macon-Chambéry en Aix-Annecy-Annemasse (Genève) en 530 km van Parijs, ligt in een breed dal, op 260 m hoogte en 32 m boven het meer van Bourget. De warme zwavelbronnen, die er voorkomen, waren reeds aan de Romeinen bekend. In de omstreken de karstgrotten van de berg Mouxi en talrijke bouwvallen uit de Romeinse tijd.
