(Fr.: Zouaves), eigenlijk Zoeanas, waren oorspronkelijk Kabylenstammen, hoofdzakelijk levende in de Algerijnse provincie Constantine, die vanouds door de Berbervorsten als soldaten voor hun lijfwacht werden gebruikt en bekend stonden om hun dapperheid.
FRANSE ZOUAVEN
Na de verovering van Algerië in 1830 behield het Franse bewind een groot aantal van deze soldaten als huurtroepen in dienst en vormde hieruit een korps Zouaven van twee bataljons onder Franse officieren en geëncadreerd met Franse onderofficieren.
Zij behielden de schilderachtige zgn. „Turkse” kleding. Uit veiligheidsoverwegingen werden er bij de compagnieën ook Europeanen, onder wie vooral Parijse vrijwilligers, ingedeeld. Toen het aantal vreemdelingen, dat zich aanmeldde, te groot werd, heeft men deze uit het Zouavenkorps genomen en in een Vreemdelingenlegioen samengevoegd. In 1833 bestond het Korps nog slechts uit twee compagnieën inboorlingen, met in elk 12 Franse soldaten. In 1836 waren er weer twee bataljons, doch bij het uitbreken van de oorlog tegen Abd-el-Kader in 1839 deserteerden zeer vele inlandse Zouaven, die zich bij de opstandelingen gingen voegen. Dit gaf o.m. aanleiding tot een grondige reorganisatie. Het Zouavenkorps werd uitsluitend samengesteld uit Franse soldaten en de inboorlingen werden onder de naam van Algerijnse tirailleurs (gewoonlijk Turko’s genoemd) ingedeeld in afzonderlijke bataljons inlandse troepen.
In 1842 werd uit het Korps het „Regiment Zouaven” opgericht en in 1852 werden er 3 regimenten gevormd, in 1870 nog een vierde. De Franse Zouaven hebben met roem deelgenomen o.a. aan alle veldtochten in Noord-Afrika, voorts aan de Oriënt-Campagne (1854-1855), de Krim (1855), Italië (1859), Syrië (1860), Mexico (1862-1866), Frankrijk (1870-1871), Tonkin (1885), Annam (1886-1888) en in Wereldoorlog I en II. De grootste sterkte die zij tenslotte bereikten was 6 regimenten, elk van 3 bataljons. Of en in hoeverre er plaats zal zijn voor Zouaventroepen in de nieuwe Franse legerorganisaties, is thans nog niet te overzien.
PAUSELIJKE ZOUAVEN
Oorspronkelijk uit Franse en Belgische vrijwilligers, met later vrijwilligers ook uit andere landen, speciaal uit Nederland, werd in opdracht van paus Pius IX door de Franse Zouaven-generaal Lamoricière in 1860 een pauselijk Zouavenbataljon opgericht, dat in 1867 werd uitgebreid tot een „Regiment Zouaven”. De pauselijke Zouaven vochten in de strijd tussen de Kerkelijke Staat en Italië in het tijdvak tussen de slag bij Mentana (3 Nov. 1867) en de val van Rome (20 Sept. 1870). Na de verovering van Rome door Victor Emanuel II hebben onderdelen van deze Zouaven nog aan Franse zijde gevochten tegen de Pruisen.
LÜIT.GEN. D. A. VAN HILTEN.
