Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 18-10-2023

WHIG

betekenis & definitie

is een der twee grote partijen in het Engelse Parlement sinds ca 1680. Oorspronkelijk een scheldnaam uit Schotland voor paarden- en veedieven werd hij eerst toegepast op de Presbyterianen.

In Engeland werd hij door de Tories toegepast op hun tegenstanders, die in 1680 opkwamen voor het onbeperkte recht van het Parlement tegenover de kroon en van de Protestanten, die de Katholieke hertog van York van de opvolging wilden uitsluiten. De Whigs dolven toen het onderspit, maar kregen door het onverholen Katholiekgezinde optreden van Jacobus II een zeer grote aanhang en vierden hun triomf in 1689, toen de koning door Willem III werd vervangen, door toedoen van het Parlement. Zij heersten dan ook bijna onafgebroken twintig jaar, maar verloren hun overwicht onder koningin Anna en na de val van Marlborough. Toen echter de voornaamste leiders der Tories, St. John en Bolingbroke, zij het verkapt, voorstanders bleken van een restauratie der Stuarts, verloren dezen weer hun macht en na 1714 heersten de Whigs een halve eeuw lang onbeperkt (z Walpole), vnl. steunend op de in de handel geïnteresseerde groepen onder de landadel en op de Nonconformisten, in tegenstelling met de streng-Anglicaanse Tories.Later waren zij, evenals de Tories, niet meer dan een coterie van bepaalde adellijke families, totdat ze onder George III de macht verloren en zich tijdens de Amerik. Vrijheidsoorlog een meer principiële radicale groep onder hen vormde ( Fox, Burke), als voorstandster van emancipatie der Katholieken, beperking der rechten van de Anglicaanse kerk, hervorming van het kiesrecht. Slechts zelden bracht deze het tot een meerderheid, totdat zij tijdens George IV (1820-1830) door de industriële revolutie veel sterker werden en overwonnen met de emancipatie der Katholieken en de Reformbill. Daarna wordt de naam slechts zelden gebruikt; men spreekt voortaan van Liberalen.



WHlPPET

kleinste vorm van werkende windhond, ongetwijfeld met terrier-bloed. Oorspronkelijk was het een mijnwerkers- en stropershond en werd gebruikt voor konijnen doden in afgesloten ruimte; toen de wet dit verbood, voor de merkwaardige Zondagmorgenwedstrijden over 200 yards in de Engelse mijnstreken. Thans wordt de whippet in Nederland veel gezien op de wedren. Hij gebruikt zijn neus in het veld en is levendiger en inniger dan de zuivere windhond. Beste schofthoogte voor de reu 47 cm, gewicht goed kg.

< >