Noordhollandse gemeente van 281 ha, met (1953) 8800 inw., v. w. (1947) 59 pct Prot., 22,5 pctt R-K. en 18,5 pct andersdenkenden, ligt aan de Vecht. De bodem bestaat uit klei.
Het stadje Weesp ligt tussen de Vecht en het Merwedekanaal. In het O. en Z. bezit het nog een deel van zijn wallen. Verder zijn er de I5de-eeuwse St Laurenskerk (carillon met klokken van P. Hemony) en het stadhuis, gebouwd 1772-’76 naar ontwerp van Jacob Otten Husley. In het in het stadhuis gevestigde gemeentemuseum bevinden zich schilderijen van de hand van de burgemeester Gijsbert Sibilla, een leerling van Pieter Lastman, en Weesper porselein uit de 18de eeuw. Tegen het Stadhuis aangebouwd is het Sint Bartholomaeusgasthuis, daterend uit 1623.Hoofdmiddel van bestaan is de industrie (cacao- en chocoladeproducten, pharm.-chem. industrie, margarine en melk, mout- en bakkerijproducten, zeep, tabaksartikelen, tricotage, gummi, brandweer- en reinigingsmateriaal, rijwielen, autohoezen en verpakkingsmateriaal, houtbewerking, bagger- en constructiebedrijf, lompen verwerking).
GESCHIEDENIS
In 1131 wordt in een brief van de bisschop van Utrecht vermeld Bero van Wesopa (afgeleid van Wese, d.i. weide, en apa, d.i. water). Daarna komt het stadje voor als Wisepe (1156), Wispe (vóór 1177) en Wesepe (1226). Het behoorde oudtijds tot het Sticht, doch in de 13de eeuw kwam het onder het grafelijk bestuur in Holland. Sedert 1355 was het een beveste stad; in 1356 werd het na een vierdaagse belegering door bisschop Jan van Arkel genomen en in de as gelegd. Gedurende de oorlogen met Gelder hield hertog Karel het zes jaar lang in bezit. In de 17de eeuw waren er vele bierbrouwerijen en lakenweverijen gevestigd, in de 18de eeuw vele jeneverstokerijen. Bekend is de Weesper porseleinindustrie (z porselein), die in 1757 werd gevestigd en van 1759-71 onder leiding stond van Bertram graaf van Gronsveld-Diepenbroick (z graaf de Saint-Germain).
Lit.: J. C. Wijnand, W. en Weesperkarspel (Amsterdam 1927); A. v. Beek, De Weesper porseleinfabriek, in: Jaarboekje Nifterlake (193); W. F. H. 0ldewelt, De eerste porseleinfabriek in Ned., in: Oud Holland L (1933).
