Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 18-10-2023

WEDE

betekenis & definitie

(Isatis L.), plantengeslacht uit de familie der Cruciferen met 30 soorten in het oostelijke mediterrane gebied, gekenmerkt door een dopvruchtachtig hauwtje met 1 zaad, waarin het kiemworteltje tegen de vlakke zijde der cotylen gebogen ligt. I. tinctoria L., een meter hoge, 2-jarige plant met blauwachtig-groene pijlvormig stengelomvattende bladen, gele bloempjes en hangende platte langwerpig-peervormige flauwtjes, vroeger veel gekweekt om de indigo (zie hierna), wordt in Nederland aan rivieroevers en in de duinen nog wel aangevoerd gevonden.

Uit het kruid kan een blauwe kleurstof, de indigo , bereid worden, die reeds bij de oude Grieken en Romeinen bekend was en eeuwenlang van grote betekenis was, doch na de ontdekking van de zeeweg naar Indië aan betekenis verloor, toen indigo als product van Indigo tinctoria L. en andere soorten van daar werd aangevoerd, en nog meer, toen het synthetisch bereid werd. Toch wordt de plant nog steeds verbouwd en gebruikt in de zgn. „wedekuip”, waarin de textielwaren met indigo geverfd worden met het doel de reductie van het indigo door een gistingsproces, dat door toevoegen van wede of andere organische stoffen versneld wordt te bevorderen. De plant bevat de kleurstof niet als zodanig, doch bevat indicaan, een glycosiedachtige stof, die door werking van verdunde zuren zich splitst in suiker en indoxyl. Uit het indoxyl splitst zich tijdens een gistingsproces het blauwe indigo af.

Lit.: Wiesner, Die Rohstoffe des Pflanzenreiches, I (Leipzig I927), p. 317-3x8; Hegi, Illustr. Flora v. Mittel-Europa, IV i (München z. j.), p. 317-318; Karstens, Plantaardige kleurstoffen (Gorinchem 1943), p. 144-152.

< >