(z acidum) zijn volgens de oorspronkelijke betekenis verbindingen, die in water gebracht daaraan een zure smaak of algemener een zure reactie geven. Meer in het bijzonder verstaat men er verbindingen onder, die door metaal vervangbare waterstof bevatten; het overige deel van de verbinding is dan de zuurrest. Zo is azijnzuur CH3COOH een zuur en het isomere CH2 OHCHO, glycolaldehyde niet, omdat alleen in de eerstgenoemde stof één waterstofatoom vervangbaar is.
Hoewel in alkohol C2H6OH nog wel een waterstofatoom door natrium vervangbaar is, is alkohol een zo zwak zuur, dat het in water niet meer dissocieert en dus ook niet zuur reageert. Anderzijds zijn er stoffen, die in het geheel geen waterstof bevatten, zoals SO2, CO2 en BF3, maar die in water gebracht toch een zure reactie te voorschijn roepen. Bij de eerste twee kan men aannemen, dat deze zure anhydriden met water een normaal zuur vormen; bij BF3 echter is het gedrag complexer; hier ontstaat een zuur, H(BF3OH), analoog aan HBF4, boorfluorwaterstofzuur. In wezen is het zuur zgn. geen eigenschap ener verbinding als zodanig, maar een relatie van protondonator tot een andere stof de base, als protonacceptor (z base). G. N.
Lewis heeft een nog meer algemene omschrijving gegeven van zuren en basen. Hierin is een zuur een stof, die electronen kan opnemen, de base is de electronen donator (-donor). Zo is het H+-ion een zuur, maar evenzeer BF3 en zijn het OH--ion en ammoniak basen; zo is Nfl3.BF3 een zout in de zin van Lewis.De nomenclatuur sluit zich aan bij die van de zouten. Tegenover de organische zuren staan de minerale zuren, die geen koolstof bevatten. Naast de zuurstofhoudende oxyzuren (z zuurstof) staan de zuurstofvrije zuren afgeleid van de halogenen en van de pseudohalogenen . Het zuur gevormd uit het anhydride met het grootste aantal moleculen water is het orthozuur, die met minder water zijn dan anhydrozuren, verg. orthophosphorzuur tegenover pyro- en metaphosphorzuur (z phosphor en isopolyzuren). De sterkte van een zuur wordt aangegeven door de waarde van de dissociatieconstante K of liever nog door de negatieve logarithme daarvan, pK (z dissociatie). Zuurgraad z PH; meerbasische zuren Z basiciteit.
PROF. DR J. A. A. KETELAAR
Lit.: J. A. A. Ketelaar, De Chemische Binding, 2de dr. (1952), blz. 85, 162.
