Portugees ontdekkingsreiziger (Sines, Zuid-Portugal, 1469 - Cochin 24 Dec. 1524), vertrok 8 Juli 1497 als leider van de expeditie (4 schepen, bemand met 118 koppen), die zou trachten langs de route van Diaz naar Indië te varen. In Nov. 1497 was hij in Zuid-Afrika.
Daarna volgde een moeilijk traject langs de oostkust van Afrika, waar de Arabieren de inboorlingen tegen hem opstookten. In Malindi (Melinda) vond hij een loods, die hem in 23 dagen over de Indische Oceaan bracht; 23 Mei 1498 landde hij te Calicut aan de westkust van Voor-Indië. Ruim 4 maanden heeft hij aldaar vertoefd; handeldrijven werd door de Arabieren zeer bemoeilijkt. Het gelukte hem desniettegenstaande een kleine lading mee terug te nemen; na een reis van bijna een jaar was hij in Portugal terug (Sept. 1499).Meer dan de helft van zijn bemanning was gestorven. Deze reis betekende een totale ommekeer in de handel van Europa en was bovendien geografisch van groot belang. Bij de verovering van Voor-Indië speelde Da Gama nog een grote rol; in 1502 was hij opperbevelhebber van een eskader van 20 schepen, dat de inlandse vorsten dwong tot de handel met de Portugezen. Zo kon Da Gama in 1503 met een rijkbeladen vloot huiswaarts keren.
Inmiddels breidden de Portugezen door het bouwen van forten en het stichten van factorijen hun gezag in Cochin uit; vijf onderkoningen regeerden er achtereenvolgens, totdat in 1524 Da Gama als zesde onderkoning werd benoemd, omdat men voor alles een vastberaden en niets-ontziend man nodig had. Reeds spoedig na zijn aankomst is hij echter overleden; zijn lijk is naar Portugal vervoerd.
Lit.: Het journaal over de eerste tocht is van een onbekend schrijver; uitgegeven o.a. door Ravenstein, V. da G.’s First Voyage (London 1898); The three voyages of V. da G. (Hachluyt Soc. 42, London 1869). Voorts: Hümmerich, V. da G. und die Entdekkung des Seewegs nach Ostindien (München 1898); S. Ru ge, Die Entdeckung des Seewegs nach Ostindien (Dresden 1898); M. Telles da Gama, Le contre amiral V. da G. (Paris 1902); Plischke,V. da G.
Der Weg nach Ostindien (2de dr. 1926); J. P. Alaux, V. d. G. ou l’épopée des Portugais aux Indes (Paris 1931).
