ook offensief van von Rundstedt genoemd, is de door de Duitsers op het einde van 1944 ondernomen operatie, die tot doel had, de geallieerden hun bases Luik en Antwerpen te ontnemen en op die wijze, nu het enorm sterk voorbereide Russische winteroffensief dreigde, nog eenmaal te trachten de handen in het W. vrij te krijgen, voordat de Russische stoot loskwam. Veldmaarschalk von Rundstedt had slechts in naam het commando van de onderneming.
Het plan werd ontworpen door Hitler zelf en door von Model; het werd vooral door de generaals Sepp Dietrich en von Manteuffel uitgevoerd. Het Duitse offensief nam een aanvang op 16 Dec. 1944. 26 Duitse divisies van de 7de en 8ste legers, de 5de en 6de SS-pantserlegers en het iste leger parachutisten vielen aan op een front van 80 km van Montjoie tot Echternach, dat door de geallieerden slechts zeer zwak was bezet. De eerste stoot werd opgevangen door de 28ste, 99ste en 106de Amerikaanse infanteriedivisies. Begunstigd door mist en met krachtige steun van de Luftwaffe — die te voren een grote en verrassende aanval op de geallieerde vliegbases had gedaan — gingen de Duitsers aanvankelijk snel vooruit; bovendien landden zij een parachutistendivisie bij Hoei (over de Maas), die echter spoedig werd vernietigd. De 18de bereikten zij Clervaux en Stavelot, de 19de trokken zij Bastogne en de 21ste Otton voorbij, de 24ste bereikten zij Celles, niet ver van Dinant; zij bedreigden aldus de Maas en vormden een diepe zak in de geallieerde linies. Maar de tussenkomst van de 6de Britse divisie luchttransporttroepen en de 59ste Highland-divisie, de 2de, 3de en de 4de Amerikaanse pantser- en de 80ste, 83ste en 84ste Amerikaanse infanteriedivisies maakten een eind aan de Duitse successen.
Op 26 Dec. werd Bastogne, waar generaal Mac Auliffe en de 101ste Amerikaanse divisie luchttransporttroepen sedert de 19de belegerd waren, bevrijd. De 1 ode Jan. 1945 werd Laroche bevrijd, de 16de Houffalize; ten slotte betekende de val van St-Vith, op 23 Jan., het eind van de slag in de Ardennen. Op 26 Jan. stonden de Amerikanen weer overal in het front van 16 Dec. 1944. De burgerbevolking had veel van het Duitse offensief te lijden. Op verscheidene plaatsen, o.a. te Stavelot, Bande en Troisponts, richtte de SS vreselijke slachtingen aan. Daarenboven leden plaatsen als Bastogne, Laroche, Houffalize enz. enorme materiële schade ten gevolge van de hardnekkige gevechten.
In het gedeelte van de provincie Luxemburg, waar het offensief plaats had, werden 86 gemeenten zwaar beschadigd, 1205 inw. gedood en 43 498 personen op een totaal van 82 663 getroffen. In het arrondissement Verviers leden 31 gemeenten schade, 903 burgers werden gedood en 4693 huizen vernield of beschadigd. De verliezen der Duitsers bedroegen in totaal 220 000 man en meer dan 1400 tanks en kanonnen. Daarmee had Hitler tevens zijn laatste strategische reserve verspeeld, die hij zo nodig zou hebben tegen het Russische winteroffensief) dat intussen op 12 Jan. 1945 was losgekomen.DR J. BARTIER
Lit.: Paul M. G. Levy, Les heures rouges des Ardennes (Bruxelles 1946).
