Duits nationaal-socialistisch voorman (Alexandrië, Egypte, 24 Juni 1894), zoon van een Lutherse Beier („Ausländsdeutsche”), diende als vrijwilliger in Wereldoorlog I, trad nadien, werkloos, tot allerhand extreme en antisemietische genootschappen toe, leerde een poos bij Karl Plaushofer* en werd in 1921 lid van Hitler’s NSDAP. Tijdens diens vestingstraf na de Putsch van München (1923) fungeerde Hess als zijn secretaris.
In 1933 benoemde Hitler hem tot zijn „plaatsvervanger”, in 1934 werd Hess rijksminister. Hoewel Hess in zijn kwaliteit van „diadoche” in de meeste belangrijke kwesties werd geraadpleegd, kreeg hij toch nimmer belangrijke opdrachten te vervullen: meer zijn trouw dan zijn bekwaamheden werd door Hitler ten nutte gemaakt. Nog op 4 Mei 1941 zag men Hess normaal naast Hitler in de Rijksdagzitting; op 13 Mei d.a.v. kwam toen het verbazingwekkende nieuws dat Hess „op eigen gelegenheid” per vliegtuig naar Schotland was gekomen en per parachute op het landgoed van de pacifistische generaal Ian Hamilton was gedaald (waarbij hij een enkel brak). Achteraf bleek dit een door Berlijn geënsceneerde poging om een vrede (?) met Engeland te bewerkstelligen alvorens Hitler — vijf weken later — de Sovjet-Unie aanviel. Hoe ook, de opzet bleef zonder enig gevolg. In het Neurenbergs proces tegen de oorlogsmisdadigers speelde deze affaire ook geen rol inzake de aanklacht tegen Hess.
Hij werd daar op grond van zijn antecedenten in Hitler-Duitsland tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld. Tijdens het proces simuleerde hij krankzinnigheid, doch sinds zijn vonnis liet hij deze houding varen.Lit.: J. Rawlings, The Case of Rudolph Hess (London 1947).
Walter Rudolf HESS
Zwitsers physioloog (Frauenfeld 17 Mrt 1881), sinds 1919 hoogleraar te Zürich. Hess toonde de betekenis aan van de hersenstam voor de regeling van bloedsomloop, spijsvertering, spierwerking en psychische reacties. Hij verwekte een kunstmatige slaap door prikkeling van het diencephalon*, waaruit bleek dat sommige psychische processen onder invloed staan van de hersenstam en niet uitsluitend van de hersenschors, zoals men tevoren meende. Het sympathische deel van het autonome zenuwstelsel is volgens Hess bestemd voor de ontplooiing van activiteit, het parasympathische deel voor behoud van energie en herstel. Voorts verrichtte Hess belangrijk werk op het gebied van de physiologie van bloedsomloop en ademhaling. In 1949 deelde hij de Nobelprijs voor geneeskunde en physiologie met de Portugese neuroloog E. Moniz*.
Bibl.: Die funktionelle Organisation des vegetativen Nervensystems (Basel 1948); Das Zwischenhirn: Syndromen, Lokalisationen, Funktionen (Basel 1949).
Lit.: Festschrift W. R. H. (1941).
