oorarts van Hongaarse afkomst (Wenen 22 Apr. 1876-Upsala 8 Apr.
1936)I promoveerde te Wenen in 1900. Na enige jaren in Duitsland en Wenen aan verschillende klinieken voor inwendige ziekten, psychiatrie en chirurgie, te hebben gewerkt, werd hij in 1905 assistent aan de kliniek voor oorziekten van Politzer; in 1909 kreeg hij aldaar een benoeming tot privaat-docent.
Toen Wereldoorlog I uitbrak, meldde hij zich voor de dienst, ofschoon hij door zijn slechte gezondheidstoestand niet voor frontdienst in aanmerking kwam. Zo werd hij chirurgen oorarts in de vesting Przemysl. Hij geraakte in Russische krijgsgevangenschap (1915), doch bereikte na vele omzwervingen, door tussenkomst van den Zweedsen kroonprins Karei, in 1916 Zweden. In 1917 werd hij hoogleraar te Upsala.
Bäräny deed belangrijke onderzoekingen over de functie van het evenwichtsorgaan. Hij ontdekte o.a. de calorische nystagmus: onwillekeurige rhythmische bewegingen van het oog, die zich normaliter voordoen als de gehoorgang wordt uitgespoten met water, dat warmer of kouder is dan 37 gr. C. en die bij ziekte van het evenwichtsorgaan achterwege blijven. Voorts deed hij ontdekkingen over de localisatie van aandoeningen der kleine hersenen. Op grond van dit werk werd hem de Nobelprijs voor geneeskunde over 1914 toegekend, welke eerst op 11 Sept. 1916 kon worden uitgereikt.
Bibl.: Untersuchungen über den vom Vestibularapparat des Ohres reflektorisch ausgelösten Nystagmus und seine Begleiterscheinungen (Berlin 1906); Physiologie und Pathologie des Bogenganges beim Menschen (Leipzig-Wien 1907); verder een groot aantal tijdschriftartikelen over ooraandoeningen, zeeziekte, kleine hersenabscessen, kogelverwondingen der hersenen, nabeelden op het netvlies van het oog, enz.
Lit.: Kellner Daniel, Redders der Menschheid, doktoren als Nobelprijswinnaars, bewerkt door W. B. Huddleston Slater (Amsterdam z.j.).
