ook (naar zijn geboorteplaats) Hardenberg, kerkhervormer (Hardenberg 1510 - Emden 18 Mei 1574), was eerst leerling van de Broeders des Gemenen Levens, daarna kloosterling te Aduard en studeerde vervolgens theologie te Leuven, dat hij om zijn humanistisch-reformatorische neigingen moest verlaten. In Mainz werd hij dr theol., leerde daar A.
Lasco kennen. Door Melanchton’s invloed werd hij ca 1542 te Wittenberg geheel voor de Reformatie gewonnen. In 1541 had hij te Keulen reeds aanraking gezocht met de Erasmiaanse vorst-bisschop Hermann von Wied. Rizaeus werd in 1547 Domprediker te Bremen, waar zijn Zwingliaans-gereformeerd standpunt hem in conflict met de Lutheranen bracht, hetgeen tot zijn ontslag leidde in 1561. Tot zijn dood was hij predikant te Emden, terwijl hij op verschillende reizen ook in Nederland predikte. Van zijn geschriften, die vooral aan de avondmaalskwestie zijn gewijd, is zijn Vita Wesseli Groningensis bekend.Lit.: B. Speigel, A. R. H. (1869).
